Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kok nai | [ko/ nAj] | | berbual panjang dan meleret-leret antara lelaki dan perempuan; betonyeh. | Jangan kok nai tak tentu pasal nanti orang tue marah. | [dZA.NAn ko/ nAj tA/ t«n.tu pA.sAl nAn.ti o.ÄAN tu« mA.ÄAh] | Jangan bercakap-cakap panjang dengan tidak tentu pasal nanti marah orang tua-tua. |
candi | [tSAn.di] | kata adjektif | tidak kekok melakukan sesuatu atau berhadapan dengan orang yang lebih tua atau tinggi kedudukannya. | Candinye budak ni, becakap kat pentas pon boleh. | [tSAn.di.ø« bu.dA/ ni b«.tSA.kAp kAt p«n.tAs pon bo.leh] | Tidak kekok langsung budak ini, bercakap di atas pentas pun dia boleh. |
kernyum | [k«r.øum] | kata adjektif | berkenaan muka yang berkerut atau berkedut. | Dahle tue, kernyum pulak, ade ati nak ngorat anak dare orang. | [dAh.l« tu.w« k«r.øum pu.lA/ A.d« A.ti nA/ No.ÄAt A.nA/ dA.Ä« | Sudah tua muka berkerut pula, ada hati hendak mengorat anak dara orang. |
betatang | [b«.tA.tAN] | kata kerja | berdiri secara berderet-deret beramai-ramai dan tidak mahu duduk. | Orang tue-tue dok kat belakang, awak dok betatang kat depan. Tak reti dudok ke? | [o.ÄAN tu.w«.tu.w« do/ kAt b«.lA.kAN A.wA/ do/ b«.tA.tAN kAt | Orang tua duduk di belakang, kamu semua berdiri di hadapan. Tidak tahu dudukkah? |
dare gembo-gembo | [dA.Ä« g«m.bo g«m.bo] | | anak dara belasan tahun yang cantik. | Kawan yang dah tue ni, nengok anak dare gembo-gembo, mahu juge tanggal songkok. | [kA.wAn jAN dAh tuw« ni ne.No/ A.nA/ dA.Ä« g«m.bo.g«m.bo | Saya yang dah tua ni, menengok anak dara belasan tahun yang cantik, mahu juga tanggal songkok. |
telonop | [t«.lo.nop] | kata adjektif | jahanam atau rosak pada sesuatu kerana perbuatan manusia, binatang, benda atau keadaan alam. | Telonop basikal budak Ali, bile ade orang tue yang naek. | [t«.lo.nop bA.si.kAl bu.dA/ A.li bi.l« A.d« o.ÄAN tu.w« jAN | Rosak basikal Ali, apabila orang tua yang naik. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tua merogan | [tu.wA m«.Ò.gAn] | | sangat tua, tua renta, tua bangka (tentang orang); tua merogon. | Dah tua merogan, sedaq la diri siket, jangan dok tuang semayang! | [dAh tu.wA m«.Ò.gAn s«.dA)Ö lA di.Òi si.ket dZA.NAn do/ tu.wAN s«.mA.jAN] | Dah tua bangka, sedarlah diri sikit, jangan tinggal sembahyang! |
tua merogon | [tu.wA m«.Ò.gn] | | sangat tua, tua renta, tua bangka (tentang orang); tua merogan. | Dah merogon, sedak la diri sikit, jangan dok tuang semayang! | [dAh tu.wA m«.Ò.gn s«.dA)Ö lA di.Òi si.kit dZA.NAn do/ tu.wAN s«.mA.jAN] | Dah tua bangka, sedarlah diri sikit, jangan tinggal sembahyang! |
merega | [m«.Ò«.gA] | kata adjektif | tua merega, sangat tua, tua bangka. | Tua merega tu, elok dok ataeh tikaq semayang saja. | [tu.wA m«.Ò«.gA tu E.l/ do/ A.tAEh ti.kA)Ö s«.mA.jAN sA.dZA] | Orang setua itu sepatutnya beramal ibadat saja. |
menyabong | [m«.øA.boN] | kata kerja | meniarap dengan mengangkat kedua-dua baki dari bahagian lutut ke bawah atau ke atas. | Orang tua-tua kata, sapa gemaq menyabong mak dia lekaeh mati. | [.ÒAN tu.wA.tu.wA kA.tA.sA.pA g«.mA)Ö m«.øA.boN mA/ di.jA l«.kAEh mA.ti] | Kata orang tua-tua, sesiapa suka meniarap dengan kaki ke atas kononnya emaknya cepat mati. |
sama-tua | [sA.mA.tu.wA] | kata nama | pasangan suami isteri. | Rokiah ni sama-tua Kasim, yang tu sama tua Minah. | [Ò.ki.jAh ni sA.mA.tu.wA kA.sim jAN tu sA.mA.tu.wA mi.nAh] | Rokiah ini isteri Si Kasim, yang itu pula suami Minah. |
tahan tuaq | [tA.hAn tuA)Ö] | kata adjektif | ternampak kemaluan kepada orang lain, beras tumpah. | Dok elok-elok siket, satni tahan tuaq pulak! | [do/ E.l/.E.l/ si.ket sAt.ni tA.hAn tuA)Ö pu.lA/] | Duduklah elok-elok sedikit, nanti ternampak kemaluan pula! |
ngungam | [Nu.NAm] | kata kerja | berleter, merungut, mengomel. | Orang tua tu dok ngungam apa? | [.ÒAN tu.wA tu do/ Nu.NAm A.pA] | Apa yang dileterkan oleh orang tua itu? |
ruat | [Òu.wAt] | kata adjektif | 1. mampu, upaya, berdaya, mampu, boleh, larat. | Tok wan dah tua, mana nak ruat jalan jaoh. | [to/ wAn dAh tu.wA mA.nA nA/ Òu.wAt dZA.lAn dZAoh] | Datuk sudah tua, masakan mampu berjalan jauh. |
lendet | [l«n.det] | kata adjektif | tertib. | Hampa kena lendet bila lalu depan orang tua. | [hAm.pA k«.nA l«n.det bi.lA lA.lu d«.pAn .ÒAN tu.wA] | Kamu kena tertib apabila berjalan di hadapan orang tua. |
derin | [d«.Òin] | kata kerja | mengeluarkan suara dari tekak, berdehem (untuk tujuan memberi isyarat). | Orang tua tu tau kita ada tang ni dia dok derin tu. | [.ÒAN tu.wA tu tAw ki.tA A.dA tAN ni di.jA do/ d«.Òin tu] | Orang tua itu mengetahui bahawa kita berada di sini, sebab itulah dia pun berdehem. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
jojoh | [dZ:.dZh] | kata adjektif | 1. berkenaan badan yang kelihatan tua. | Tuboh diyo napok jojoh lepah branok. | [tu.boh di.jo nA.p/ dZ:.dZh l«.pAh bÄA.n/] | Badan dia nampak tua selepas beranak. |
patoh turong | [pA.th tu.ÄoN] | | sudah lanjut usia (tidak muda lagi), tua. | Ambo patoh turong doh loni, tok srupo mulo. | [Am.b pA.th tu.ÄoN doh l: ni t/ sÄu.p mu.l] | Saya dah tua sekarang, tak macam dulu lagi. |
gari | [g:A.Äi] | kata adjektif | berkenaan mata yang masih terang penglihatan, tidak kabur (walaupun sudah tua). | Mato Pok Leh gari lagi tuo-tuo pong. | [mA.t p/ lEh g:A.Äi lA.gi tu.w.tu.w poN] | Mata Pak Leh masih lagi terang walaupun tua. |
| | | 2. gatal, miang. | Pok Heng tu koho tuo, koho galok. | [p/ heN tu k.h tu.w k.h gA.l/] | Pak Him tu, makin tua makin miang. |
tinggi langgok | [tiN.gi lAN.go/] | | terlampau tinggi. | Pohong nyo tuwo tu, tinggi langgok. | [p.hoN ø tu.w tu tiN.gi lAN.go/] | Pokok kelapa tua tu, terlampau tinggi. |
kese | [k:E.sE] | kata kerja | berjalan perlahan-lahan. | Ore tuo tu kese tepi tanggo. | [.ÄE tu.w tu k:E.sE t:«.pi tAN.g] | Orang tua tu berjalan perlahan-lahan di tepi tangga. |
celobe | [tS«.l.bE] | kata adjektif | berkenaan baju atau kain yang koyak rabak. | Ore tuo tu paka baju celobe jah. | [.ÄE tu.w tu pA.kA bA.dZu tS«.l.bE dZAh] | Orang tua itu memakai baju yang koyak rabak sahaja. |
nyek-nyek | [øE/.øE/] | kata adjektif | berkenaan pergerakan berulang yang agak lambat. | Ore tuo tu nyek-nyek jale nok gi keda. | [.ÄE tu.w tu øE/.øE/ dZ:A.lE n/ gi k:«.dA] | Orang tua tu berjalan lambat-lambat pergi kedai. |
cek wo | [tSe/.w] | | panggilan untuk datuk. | Cek wo ambo nyanyok doh pasa tuo tlajok. | [tSe/ w Am.b øA.øo/ dh pA.sA tu.w tlA.dZ/] | Datuk saya sudah nyanyuk kerana terlalu tua. |
berik | [b«.Äi/] | kata adjektif | berkenaan saiz orang, pohon dan lain-lain yang tidak besar, kerdil, bantut, terencat. | Diyo tu napok jah berik, tapi omo tuo doh. | [] | Dia tu nampak saja kerdil, tapi umurnya dah tua. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
moronyok | [m.Ä.ø/] | kata adjektif | merajuk. | Orang tuo kok moronyok romane burok bona. | [.ÄAN tu.w k/ m.Ä.ø/ Ä.mAn.E bu.Äo/ b.nA] | Orang tua kalau merajuk mukanya buruk sangat. |
colek | [tS.lE/] | kata kerja | usik. | Orang tuwo tu pantang kono colek molatah deh. | [.ÄAN tu.w tu pAn.tAN k.n tS.lE/ m.lA.tAh dEh] | Orang tua itu pantang kena usik melatahlah. |
pengoi | [pE.Nj] | kata adjektif | tua. | Kok dah pengoi tu eloklah duk kek umah yo, usahlah nak jalan-jalan lai | [k/ dAh pE.Nj tu E.l/.lAh du/ kE/ u.mAh j u.sAh.lAh n/ dZA.lAn.dZA.lAn lAi:] | Kalau sudah tua itu, eloklah duduk di rumah saja, usahlah hendak jalan-jalan lagi. |
giung | [gi.juN] | kata kerja | menyampuk (percakapan orang lain). | Budak-budak jangan giung, bilo orang tuo sodang bocakap. | [bu.dA/.bu.dA/ dZA.NAn giuN bi.l .ÄAN tu.w b.tSA.kAp] | Budak-budak jangan menyampuk, bila orang tua bercakap. |
komirau | [k.mi.ÄAw] | kata adjektif | berkenaan buah yang masak mencelah, hampir tua, hampir masak. | Langsat baru komirau kalau makan pon masam. | [lAN.sAt bA.Äu k.mi.ÄAw kA.lAw mA.kAn pon mA.sAm] | Langsat baru masak mencelah kalau di makan pun masam. |
tak apekan | [tA/ A.pe/.An] | | tidak memberi perhatian tidak mengambil tahu. | Kau tak apekan bilo orang tuo bocakap, sobab tu laen disuroh laen dibuweke. | [kAw tA/ A.pe/.An bi.l .ÄAN tu.w b.tSA.kAp s.bAb tu lAen di.su.Äoh lAen di.bu.wE/.E] | Kau tidak memberi perhatian bila orang tua bercakap, sebab itulah, lain disuruh, lain dibuatnya |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
mereceh taik | [m«.Ä«.tSeh tA.i/] | | membuang najis di merata tempat. Misalnya dilakukan oleh orang tua yang telah uzur atau anak-anak kucing. | Orang tue tu dah mereceh taik, ari-ari kene beresehkan. | [o.ÄAN tu.w« tu dAh m«.Ä«.tSeh tA.i/ A.Äi.A.Äi k«.n« b«.Ä«.seh.kAn] | Orang tua itu dah mereceh taik, hari-hari perlu dibersihkan. |
sembe | [s«m.be] | kata adjektif | sedikit. | Orang tue bukan makan sangat, sembe dah cukop. | [o.ÄAN tu.w« bu.kAn mA.kAn sA.NAt s«m.be dAh tSu.kop] | Orang tua bukan makan sangat, sedikit sudahcukup. |
sondak | [son.dA/] | kata kerja | menoreh bahagian-bahagian atas pada pokok getah tua mengikut sesuka hati; potong pajak. | Sebelom tebang, baek kite sondak. | [s«.b«.lom t«.bAN bAe/ ki.t« son.dA/] | Sebelum tebang, baik kita kita sondak. |
tepelanteng | [t«.p«.lAn.teN] | kata kerja | memberi barang-barang atau wang kepada seseorang atas dasar belas kasihan. | Takde le kau tepelanteng orang tue tu singget due. | [tA/.d« l« kAw t«.p«.lAn.teN o.ÄAN tu.w« tu siN.get du.w«] | Tidak bolehkah engkau beri orang tua itu wang seringgit atau dua ringgit. |
menyiak | [m«.øi.jA/] | kata nama | suatu kepercayaan lama dalam aktiviti penanaman padi. Sewaktu padi hampir berbunga, beberapa orang perempuan tua berumur sekitar 50 dan 60 tahun akan berbogel dan berlari-lari anak di atas batas sawah sewaktu masuk waktu maghrib. Tujuannya bagi menjauhkan serangga dan musuh tanaman lain seperti tikus daripada merosakkan pokok-pokok padi. | Musem ni, kau dah menyiak? | [mu.sem ni kAw dAh m«.øi.jA/] | Musim ini, engkau sudah menyiak? |
mengangkop | [m«.NAN.kop] | kata adjektif | berkenaan orang atau haiwan yang tercungap-cungap kerana sangat keletihan atau sakit teruk, nazak atau tidak cukup udara. | Napas pon dah mengangkop, tak de harapan le orang tue tu. | [nA.pAs pon dAh m«.NAN.kop tA/ d« hA.ÄA.pAn l« o.ÄAN tu.w« tu] | Nafas pun sudah mengangkop, tidak ada harapanlah orang tua itu. |
mengkal-mengkel | [m«N.kAl.m«N.kel] | kata tugas | keadaan melakukan sesuatu dengan bersungguh-sungguh. | Orang tue tu mengkal-mengkel nyangkol kat kebon, anak die siket tak tolong. | [o.ÄAN tu.w« tu m«N.kAl.m«N.kel øAN.kol kAt k«.bon A.nA/ di.j« si.ket tA/ to.loN] | Oorang tua itu menyangkul bersungguh-sungguh di kebun, anaknya sedikit pun tak menolong. |
potong pajak | [po.toN pA.dZA/] | | menoreh bahagian-bahagian atas pokok getah tua mengikut sesuka hati; sondak. | Tak lame lagi pokok getah nak kene tebang, baek aku potong pajak aje. | [tA/ lA.m« lA.gi po.ko/ g«.tAh nA/ k«.n« t«.bAN bAe/ A.ku po.toN pA.dZA/ A.dZ«] | Tidak lama lagi pokok getah hendak ditebang, baik aku potong pajaklah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
bereng | [be.ÄEN] | kata adjektif | berkenaan seseorang yang sedang berkhayal. | Pak Tua tengah bereng, tok daye Mak Tua pangge. | [pA/ tu.wA t«.NAh be.ÄEN to/ dA.j« mA/ tu.wA pAN.gE] | Pak Tua sedang berkhayal, tidak terdaya Mak Tua memanggilnya. |
senggulong I | [s«N.gu.loN] | kata nama | pinang tua yang dikeringkan berserta kulitnya. | Wek buat banyok senggulong nok jual. | [we bu.wAt bA.ø s«N.gu.loN n dZu.Al] | Nenek membuat banyak pinang tua yang dikeringkan untuk dijual. |
lehet | [lE.hEt] | kata adjektif | berkenaan rasa ubi-ubian atau sayur (rebung, labu, kundur) yang telah dimasak kerana keadaannya lembut dan gebu. | Labu tu tok tua lagi, tok lehet buat sayo. | [lA.bu tu t/ tu.wA lA.gi t/ lE.hEt bu.wAt sA.jo] | Labu itu belum cukup tua, tidak sedap dibuat sayur. |
| | | 2. berkenaan seseorang yang kurang terang ingatannya kerana sesuatu sebab seperti sakit, terlalu tua, jatuh. | Dia ketoyong pase kene puko budak-budak jahat. | [di.j« k«.to.joN pA.se k«.n« pu.ko bu.dA/.bu.dA/ dZA.hAt] | Dia ketoyonh kerana dipukul budak-budak jahat. |
cakne | [tSA/.n«] | kata tugas | ambil kisah. | Mok tu doh tue, ce cakne siket. | [m/ tu dh tu.w« tS« tSA/.n« si.ket] | Emak sudah tua, cuba ambil kisah sikit. |
| | | 2. duduk atau merayau-rayau di sesuatu tempat tanpa tujuan. | Doh tue bangke pon nak nebeng kat supermarket. | [doh tu.w« bAN.k« pon nA/ nùE.beN kAt su.p«Ä.mAÄ.ket] | Dah tua bangka pun hendak merayau-rayau di supermarket. |
tajol | [tA.dZol] | kata nama | tali pendek untuk mengikat sesuatu. | Wek ikat jagong tue dengan tajol dekat pare. | [we i.kAt dZA.goN tu.w« d«.NAn tA.dZol d«.kAt pA.Ä«] | Nenek mengikat jagung tua dengan tali pendek dekat para. |
ebek | [E.bE/] | kata nama | pondok atau bilik kecil yang dibuat daripada bahan-bahan terpakai. | Bile aku doh tue buat aku ebek. | [bi.l« A.ku dh tu.w« bu.wAt A.ku E.bE/] | Apabila aku sudah tua buatkan aku pondok kecil. |
ogeng | [.gEN] | kata adjektif | berkenaan usia seseorang yang dikatakan tidak sepadan dengan kelakuannya. | Doh ogeng pon ade ati lagi nok mengorat anak dare. | [doh .gEN pon A.d« A.ti lA.gi n/ m«.No.ÄAt A.n/ dA.Ä«] | Sudah tua bangka pun ada hati lagi hendak mengurat anak dara. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kumboi | [kum.boj] | kata nama | ketulan berwarna putih di dalam kelapa yang sedang bercambah. | Kata orang tua-tua kalu budak-budak makan kumboi sat ni jadi bodo. | [kA.tA .ÒAN tu.wA.tu.wA kA.lu bu.dA/.bu.dA/ mA.kAn kum.boj sAt ni dZA.di bo.d] | Kata orang tua-kalau budak-budak makan ketulan di dalam kelapa nanti jadi bodoh. |
tua merega | [tu.wA m«.Ò«.gA] | | tua berkenaan orang, selalunya dikaitkan dengan perkara negative. | Dah tua merega pon tak posa. | [dAh tu.wA m«.Ò«.gA pon tA p.sA] | Sudah tua merega pun tidak berpuasa. |
ketumbet | [k«.tum.bet] | kata nama | bintil kecil yang tumbuh pada bahagian bibir mata, biasanya gatal, sakit atau bernanah, tembel. | Orang tua kata kalu mengendap orang berak sat ni tumboh ketumbet. | [.ÒAN tu.wA kA.tA kA.lu m«.N«n.dAp .ÒAN bE.ÒA/ sAt ni tum.boh k«.tum.bet] | Orang tua-tua kata kalau mengendap orang berak nanti tumboh tembel. |
tua | [tu.wA)] | kata nama | resit. | Dulu-dulu orang pangge reset tu tua. | [du.lu.du.lu o.ÒAN pAN.gE ÒE.set tu tu.wA)] | Dahulu orang memanggil resit itu tua. |
| | | 2. berkenaan dengan kulit yang kendur, gelambir. | Kalu dah tua nampak gelambiaq kat lehiaq. | [kA.lu dAh tu.wA nAm.pA/ g«.lAm.bi.jA)Ö kAt lE.hi.jA)Ö] | Kalau sudah tua nampak gelambir pada leher. |
hotiaq | [ho.ti.jA)Ö] | kata adjektif | berkenaan dengan seseorang yang sangat cerewet | Orang tua tu hotiaq sunggoh, semua tak kena. | [.ÒAN tu.wA tu ho.ti.jA)Ö suN.goh s«.mu.wA tA/ k«.nA] | Orang tua itu sangat cerewet, semuanya tidak kena. |
selop | [s«.lop] | kata kerja | 1. tergamam | Budak tu selop lepaih kena tampaq dengan orang tua tu. | [bu.dA tu s«.lop l«.pAC k«.nA tAm.pA)Ö d«.NAn o.ÒAN tu.wA tu] | Budak itu tergamam selepas ditampar dengan orang tua itu. |
memukat | [m«.mu.kAt] | kata kerja | membuat sesuatu yang akan membangkitkan kemarahan seseorang | Hang jangan dok mukat dengan orang tua tu, dia tu kepala agin. | [hAN dZA.NAn do/ mu.kAt d«.NAn .ÒAN tu.wA tu di.jA tu k«.pA.lA A.gin] | Awak jangan cari sebab dengan orang tua itu, dia keras kepala. |
kanyiaq | [kA.øi.jA)Ö] | kata adjektif | berkenaan dengan umur yang masih muda | Cek tu kanyaq lagi tok sah dok campoq hai orang tua. | [tSE/ tu kA.øi.jA)Ö lA.gi to/ sAh do/ tSAm.po)Ö hAj .ÒAN tu.wA] | Awak umur masih muda lagi jangan campor hal orang tua. |
| | | 3. panggilan mesra oleh orang tua kepada kanak-kanak | Cek pi beli curut kat kedai sat. | [tSE pi b«.li tSu.Òut kAt k«.dAj sAt] | Cek pergi beli curut di kedai sebentar. |
|
Tesaurus |
---|
| tua (adjektif) | 1. Bersinonim dengan berumur: sudah lanjut usia, sudah baya, sudah berubah, sudah bongkok, berida, tua ganyut, tua leler, tua lontok, tua renta, tua nyanyuk, gae, gayu, Berantonim dengan muda
2. Bersinonim dengan lama: kuno, ketinggalan zaman, purba, silam, usang, lusuh, lapuk, uzur, primitif, arkaik, Berantonim dengan baru
3. Dalam konteks kiasan bersinonim dengan malam, larut, jauh malam,
4. Dalam konteks buah bersinonim dengan hampir masak, masak, ranum, Berantonim dengan muda
5. Dalam konteks warna bersinonim dengan gelap, pekat, Berantonim dengan muda
6. Dalam konteks emas bersinonim dengan baik, tulen, jati, murni, Berantonim dengan lancung
| Kata Terbitan : tua-tua, |
|
Puisi |
---|
|
Dari cempedak baik nangka, Nangka panjang tangkainya; Dari budak baik orang tua, Orang tua panjang akalnya.
Lihat selanjutnya... |
|