Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kepai | [k«.pAj] | kata adjektif | lenguh dan sakit-sakit tulang. | Badan kawan rase kepai lepas nebas kelileng | [bA.dAn kA.wAn ÄA.s« k«.pAj l«.pAs n«.bAs k«.li.leN Äu.mAh] | Badan saya merasa lenguh dan sakit-sakit setelah menebas di keliling rumah. |
busau | [bu.sAw] | kata adjektif | pucat kerana sakit. | Saket ke, busau nampak? | sA.ket k« bu.sAw nAm.pA/] | Sakitkah, pucat sahaja nampaknya? |
berenyeh | [b«.Äe.øeh] | kata adjektif | berkenaan sakit yang sedikit tetapi berpanjangan. | Saket si Ali tu berenyeh, sebab tu lah nampak lesu. | [sA.ket si A.li tu b«.Äe.øeh s«.bAb tu lAh nAm.pA/ l«.su] | Penyakit si Ali itu sedikit tetapi berpanjangan, sebab itulah dia kelihatan lesu. |
idohak | [i.do.hA/] | kata kerja | habis ikhtiar (Pulau Aur, Mersing). | Man idohak dah ngubat anak man saket ituk. | [mAn id.do.hA/ dAh Nu.bAt A.nA/ mAn sA.ket i.to/] | Saya sudah habis ikhtiar untuk mengubati anak saya yang sedang sakit. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
merekam I | [m«.Ò«.kAm] | kata nama | sakit perut, senak perut, sakit hulu hati, pedih perut. | Lepaeh makan rojak, perot dia merekam saja. | [l«.pAEh mA.kAn Òo.dZA/ p«.Òot di.jA m«.Ò«.kAm sA.dZA] | Selepas makan rojak perutnya sentiasa berasa senak. |
misin | [mi.sin] | kata nama | memulas, sakit perut kerana keracunan makanan dan sebagainya, senak merekan. | Depa makan kerang cicah ayaq asam banyak sangat malam tu sampai misin perot. | [dE.pA mA.kAn k«.ÒAN tSi.tSAh A.jA)Ö A.sAm bA.øA/ sA.NAt mA.lAm tu sAm.pAj mi.sin p«.Òot] | Mereka makan kerang dengan cicah air asam banyak sangat pada malam itu sehingga perut memulas. |
mengkam | [m«N.kAm] | kata nama | sakit perut, senak perut. | Jangan dok makan buah kelubi muda banyak sangat, satni perot hang mengkam. | [dZA.NAn do/ mA.kAn bu.wAh k«.lu.bi mu.dA bA.øA/ sA.NAt sAt.ni p«.Òot hAN m«N.kAm] | Jangan makan buah kelubi muda terlalu banyak, kelak perut dapat mengkam. |
melanuih | [m«.lA.nuih] | kata adjektif | lambat sembuhnya (kronik), sakit yang berpanjangan. | Demam dia melanuih badan dia hak tegap dulu la ni jadi kuruih. | [d«.mAm di.jA m«.lA.nuih bA.dAn di.jA hA/ t«.gAp du.lu lA ni dZA.di ku.Òuih] | Demamnya kronik, sebab itulah tubuhnya yang gemuk itu sekarang ini menjadi kurus. |
kemasai | [k«.mA.sAj] | kata adjektif | cengkung, tidak bermaya, pucat-lesi kerana berpenyakit, kurang zat, banyak tidur dan lain-lain. | Dua tiga ari ni, muka dia tengok kemasai saja, sakit kot. | [du.wA ti.gA A.Òi ni mu.kA di.jA tE.N/ k«.mA.sAj sA.dZA sA.kit kot] | Dua tiga hari ini, mukanya nampak cengkung sahaja, sakit agaknya. |
laeh | [lAEh] | kata adjektif | letih, daif, selekeh, tidak bermaya. | Awat hang ni laeh sangat, saket ka, pi la jumpa dokto. | [A.wAt hAN ni lAEh sA.NAt sA.ket kA pi lA dZum.pA d/.t] | Kenapa engkau lemah sangat, jika sakit, pergilah berjumpa doktor. |
bakiaq | [bA.ki.jAâÖ] | kata adjektif | berkenaan susu atau santan dalam keadaan basi. | Macam mana budak tu tak saket perot pengasoh dia bagi dia susu bakiaq. | [mA.tSAm mA.nA bu.dA/ tu tA/ sA.ket p«.Òot p«.NA.soh di.jA bA.gi di.jA su.su bA.ki.jAâÖ] | Budak itu sakit perut, kerana pengasuhnya memberikannya susu yang sudah basi. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
balek paeh | [bA.le/ pAeh] | | jatuh sakit semula selepas sembuh (sakit yang sama), bentan. | Mok kawe sega doh, tapi balek paeh pulok. | [m/ kA.wE s«.gA dh tA.pi bA.le/ pAeh pu.l/] | Mak saya dah sembuh, tapi jatuh sakit semula. |
siya | [si.jA] | kata kerja | menjadi sihat kembali (orang sakit), pulih (daripada sakit, penyakit), sembuh. | Nyakek diyo tu siya doh lepah masok spita duwo tigo ari. | [ø:A.ke/ di.j tu si.jA dh l«.pAh mA.so/ spi.tA du.w ti.g A.Äi] | Penyakit dia tu dah sembuh selepas masuk hospital beberapa hari. |
luga | [lu.gA] | kata nama | sakit perut kerana lapar. | Luga beraso ari ni, tok make nasik jok pagi. | [lu.gA b«.ÄA.s A.Äi ni t/ mA.kE nA.si/ dZ/ p:A.gi] | Rasa sakit perut hari ni, sebab tak makan nasi sejak pagi lagi. |
gilo urak | [gi.l u.ÄA/] | | sakit jiwa biasanya lelaki yang ditinggalkan oleh kekasihnya. | Jok jando diyo nikoh denge ore laeng, diyo pong mulo gilo urak slalu. | [dZ/ dZAn.d di.j n:i.kh d«.NE .ÄE lAeN di.j poN mu.l gi.l u.ÄA/ slA.lu] | Sejak jandanya berkahwin dengan orang lain, dia pun terus sakit jiwa. |
brok | bÄ)/] | kata adjektif | bengkak pada muka akibat banyak tidur atau sakit, sembab. | Mung ni tido sokmo, pasa tu muko mung brok. | [muN ni ti.do s/.m pA.sA tu mu.k muN bÄ)/] | Kamu ni selalu tidur, sebab tu lah muka kamu sembab. |
cekiye | [tS«.ki.jE] | kata nama | sejenis buah yang apabila dimakan boleh menyebabkan sakit perut dan cirit-birit. | | | |
jelong | [dZ«.lN] | kata kerja | membasahkan air pada kepala orang yang demam atau sakit, jaram. | Adek tu, kalu mok jelong denge ae batu, sejok sikik bakali. | [A.de/ tu/ kA.lu m/ dZ«.lN d«.NE Ae bA.tu s«.dZo/ si.ki/ bA.kA.li] | Adik tu, kalau mak basahkan dengan ais di kepalanya, mungkin sejuk sikit. |
lacak | [lA.tSA/] | kata adjektif | 1. berkenaan air muka dalam keadaan yang tidak berseri, pucat, tidak bermaya kerana sakit. | Budok tu napok lacak jah, jok deme ni. | [bu.d/ tu nA.p/ lA.tSA/ dZAh dZ/ de.mE ni] | Budak tu nampak tak bermaya saja, sejak demam. |
ceko | [tS«.k] | kata kerja | memicit-micit dan meramas-ramas (biasanya di bahagian belakang badan) kerana lenguh atau sakit. | Acu ceko blake mok sikik, lengoh bena braso ni. | [A.tSu tS«.k blA.kE m/ si.ki/ l«.Nh b«.nA bÄA.s ni] | Tolong picit belakang mak sikit, lengoh sangat rasanya ni. |
keng | [keN] | kata nama | rahang. | Mae sakek keng pasa kecek banyok tlajok. | [mA.E sA.ke/ keN pA.sA k:E.tSE/ bA.ø/ tlA.dZ/] | Mail sakit rahang kerana terlalu banyak bercakap. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
paka | [pA.kA] | kata kerja | menelek. | Kok nak tau sakit budak ni, cubo paka dulu. | [ko/ nA/ tAu: sA.ket bu.dA/ ni tSu.b pA.kA du.lu] | Kalau hendak tahu sakit budak ini, cuba telek dulu. |
mongoreh | [m.N.ÄEh] | kata adjektif | gugur dengan banyak. | Rambute mongoreh hinggo botak dek sakit barah. | [ÄAm.but.E m.N.ÄEh hiN.g b.tA/ de/ sA.ket bA.ÄAh] | Rambutnya gugur dengan banyak hingga botak kerana sakit barah. |
monyonget | [m.ø.NEt] | kata adjektif | pedih dan sakit. | Dio monyonget kosakitan bilo disongat lipan. | [di.j m.ø.NEt k.sA.kit.An bi.l di.s.NAt li.pAn] | Dia merasa pedih dan sakit bila disengat lipan. |
rongek | [Ä.NE/] | kata nama | sakit selepas bersalin. | Ubek rongek, ae kelapo muda campo gulo molako. | [u.bE/ Ä.NE/ AE k«.lA.p mu.d tSAm.p gu.l m.lA.k] | Ubat sakit selepas bersalin, air kelapa muda dicampur gula melaka. |
lonjan | [ln.dZAn] | kata adjektif | 1. sakit. | Betih den dah lonjan dek tolompau lamo bojalan. | [b«.tih dEn dAh ln.dZAn dE/ t.lAm.pAw lA.m b.dZA.lAn] | Betis saya sudah sakit kerana terlampau lama berjalan. |
topolengo | [t.p.lE.N] | kata adjektif | amat sakit. | Ditompelenge den, topolengo, kok kau pon bongih. | [di.tm.pE.lEN.E dEn t.p.lE.N k/ kAw pon b.Nih] | Ditempelengnya saya, terasa amat sakit. Jika engkau pun tentu marah. |
kotuntang | [k.tun.tAN] | kata kerja | menggelupur (menahan sakit). | Bilo topijak baro, kotuntang dibuweke. | [bi.l t.pi.dZA/ bA.Ä b.k.tun.tAN di.bu.wE/.E] | Bila terpijak bara, menggelupur dibuatnya. |
ongap | [.NAp] | kata nama | nafas. | Maso uwan saket kuwek, eden nengok, ongape laju, turun naek kek dadoe. | [mA.s u.wAn sA.ket ku.wE/ E.dEn nE.N/ .NAp.E lA.dZu tu.Äun nAe/ kE/ dA.d.E] | Masa nenek sakit tenat, saya melihat nafasnya laju, turun naik di dadanya. |
siapaleh | [si.jA.pA.leh] | kata nama | ungkapan yang digunakan di awal kata yang bermaksud minta dijauhkan daripada bencana, bala dan lain-lain. | Siapaleh mintak-mintak janganla ado keluargo kito yang kono saket. | [si.jA.pA.leh min.tA/.min.tA/ dZA.NAn.lA A.d kE.lu.wA.g ki.t jAN k.n sA.ket] | Siapaleh minta-minta janganlah ada keluarga kita yang terkena sakit. |
bokolelong | [b.k.le.lN] | kata kerja | 2. menjerit-jerit kerana terlalu sakit; kolintau. | Mak Teh bokolelong kek dapo sobab tesiram minyak paneh. | [mA/ tEh b.k.lE.lN kE/ dA.po s.bAb t.si.ÄAm mi.øA/ pA.nEh] | Mak Teh menjerit-jerit di dapur kerana tersiram minyak panas. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
kerempeng | [k«.Äem.peN] | kata nama | berkenaan tubuh yang kurus. | Dah lame sakit, mane badan die tak kerempeng. | [dAh lA.m« sA.kit mA.n« bA.dAn di.j« tA/ k«.Äem.peN] | Dia sudah lama sakit, sebab itu badan dia kurus. |
mengano | [m«.NA.no] | kata adjektif | kemaruk terhadap makanan misalnya ketika berbuka puasa atau selepas sembuh daripada sakit. | Lepas baek saket, mule le mengano. | [l«.pAs bAe/ sA.ket mu.l« l« m«.NA.no] | Selepas baik sakit, mulalah mengano. |
mengkam | [m«N.kAm] | kata adjektif | sakit perut sedikit. | Mengkam pulak perot aku, makan nangke agaknye. | [m«N.kAm pu.lA/ p«.Äot A.ku mA.kAn nAN.k« A.gA/.ø«] | Sakit perut pula aku, makan nangka agaknya. |
bahal | [bA.hAl] | kata adjektif | sakit urat yang setempat biasanya pada punggung, pangkal paha atau gusi. | Dah kene bahal gigi le tu, patot tak becakap. | [dAh k«.n« bA.hAl gi.gi l« tu pA.tot tA/ b«.tSA.kAp] | Sudah kena sakit gigi hingga ke uratlah tu, patutlah tidak boleh bercakap. |
melempen | [m«.l«m.pen] | kata adjektif | keadaan perut yang pipih akibat kurus atau telah lama tidak makan. | Lame saket ape tak melempen perot die. | [lA.m« sA.ket A.p« tA/ m«.l«m.pen p«.Äot di.j«] | Lama sakit apa tak melempen perutnya. |
sekeleng biawak | [s«.ke.leN bi.jA.wA/] | | penyakit urat tersimpul, simpul biawak. | Punye le saket, aku kene sekeleng biawak malam tadi. | [pu.ø « l« sA.ket A.ku k«.n« s«.ke.leN bi.jA.wA/ mA.lAm tA.di] | Punyalah sakit, akukena simpul biawak malam tadi. |
ayon | [A.jon] | kata tugas | tempoh masa yang agak panjang dalam satu hari. | Dari tengah hari ayon ke petang die tu mule le saket. | [dA.Äi t«.NAh hA.Äi A.jon k« p«.tAN di.j« tu mu.l« l« di.y« sA.ket] | Dari tengah hari hingga ke petang itu dia mulalah sakit. |
mengangkop | [m«.NAN.kop] | kata adjektif | berkenaan orang atau haiwan yang tercungap-cungap kerana sangat keletihan atau sakit teruk, nazak atau tidak cukup udara. | Napas pon dah mengangkop, tak de harapan le orang tue tu. | [nA.pAs pon dAh m«.NAN.kop tA/ d« hA.ÄA.pAn l« o.ÄAN tu.w« tu] | Nafas pun sudah mengangkop, tidak ada harapanlah orang tua itu. |
mencegot | [m«n.tS«.got] | kata adjektif | berkenaan sakit yang berdenyut, contohnya bisul. | Satu malam aku tak boleh tido, aku punye bisol bukan maen mencegot. | [sA.tu mA.lAm A.ku tA/ bo.leh ti.do A.ku pu.ø« bi.sol bu.kAn mAen m«n.tS«.got] | Semalam aku tidak boleh tidur kerana bisulku bukan main berdenyut. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
besebon | [b«.s«.bon] | kata kerja | melasakkan diri dalam keadaan sakit (sakit yang melibatkan bengkak). | Jangan besebon nanti melarat semula. | [dZA.NAn b«.s«.bon nAn.ti m«.lA.ÄAt s«.mu.lA] | Jangan besebon nanti melarat semula. |
ceram | [tS«.ÄAm] | kata kerja | sakit atau pedih berkenaan mata | Ceram mate koi kene buran dengan pase. | [tS«.ÄAm mA.t« koj k«.n« bu.ÄAn d«.NAn pA.sE] | Pedih mata saya kena baling dengan pasir. |
senyo | [s«.ø] | kata adjektif | sengal atau lenguh seperti sakit sendi dan tulang. | Pak Mat tok boleh bediri lama, betis cepat senyo. | [pA mAt t bo.leh b«.di.Äi lA.m« b«.tis tS«.pAt s«.ø] | Pak Mat tidak boleh berdiri lama kerana betis cepat terasa lenguh. |
| | | 2. berkenaan seseorang yang kurang terang ingatannya kerana sesuatu sebab seperti sakit, terlalu tua, jatuh. | Dia ketoyong pase kene puko budak-budak jahat. | [di.j« k«.to.joN pA.se k«.n« pu.ko bu.dA/.bu.dA/ dZA.hAt] | Dia ketoyonh kerana dipukul budak-budak jahat. |
kelebe | [k«.l«.bE] | kata adjektif | berkenaan seseorang yang gemuk atau sakit yang tidak berupaya melakukan sesuatu, boyak. | Nok angkat bako pon kelebe ngat. | [n/ AN.kAt bA.k pon k«.l«.bE NAt] | Nak angkat bakul pun tak berupaya. |
monyeh | [m.øEh] | kata kerja | menyimpan makanan di dalam mulut tanpa dikunyah kerana sakit atau dipaksa makan. | Malaslah suap nasik kat adek, monyeh aje. | [mA.lAs.lAh su.wAp nA.si/ kAt A.de/ m.øEh A.dZ«] | Malaslah hendak menyuapkan nasi kepada adik kerana dia hanya menyimpan di dalam mulut tanpa ditelan. |
boyok II | [b.j/] | kata kerja | berkenaan seseorang yang tidak berupaya melakukan sesuatu kerana sakit, kegemukan dan lain-lain. | Boyok ngat awok ni, angkat bako pon tok daye. | [b.j/ NAt A.w/ ni AN.kAt bA.k pn t/ dA.j«] | Tak berupaya sangat awak ni, angkat bakul pun tidak mampu. |
mone | [m.nE] | kata adjektif | berkenaan kanak-kanak yang telanjang. | Budok-budok dulu mone tak saket pon. | [bu.do/.bu.do/ du.lu m.nE tA/ sA.ket pon] | Budak-budak dulu telanjang tak sakit pun. |
melanoh | [m«.lA.nh] | kata adjektif | berkenaan penyakit yang semakin merebak. | Saket mate cepat melanoh kalo tok bele. | [sA.ket mA.t« tS«.pAt m«.lA.nh kA.lo t/ b«.l«] | Sakit mata cepat merebak kalau tidak dijaga. |
nyipe | [øi.p«] | kata kerja | menunggu. | Maah weh, awok nyipe lame siket, koi saket perot. | [mA/.Ah weh A.w/ øi.p« lA.m« si.ket kj sA.ket p«.Äot] | Maafkan saya, awak menunggu lama, saya sakit perut. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
melanuih | [m«.lA.nuC] | kata adjektif | berkenaan dengan pesakit yang kelihatan lemah disebabkan sakit yang berpanjangan | Apa sakit hang, nampak melanuih. | [A.pA sA.kit hAN nAm.pA/ m«.lA.nuC] | Apa sakit awak, nampak lemah. |
| | | 2. rasa sakit atau sengal pada badan atau kepala | Merenyut kepala aku lepaih bejemoq kat padang. | [m«.Ò«.øut k«.pA.lA A.ku l«.pAC b«.j«.m)Ö kAt pA.dAN] | Sakit kepala saya selepas berjemur di padang. |
| | | 2. berkenaan dengan bercakap banyak dengan nada suara yang tinggi berkenaan perempuan | Sora mami tu merancang, sakit telinga aku. | [s.ÒA mA.mi tu m«.ÒAn.tSAN sA.kit t«.li.NA A.ku] | Suara mami itu tinggi, sakit telinga saya. |
kecar | [k«.tSA)Ö] | kata kerja | 1. memicit-micit kepala dengan menarik rambut untuk melegakan sakit kepala. | Mai kecaq kepala mak sat, pasai mak saket kepala. | [mAj k«.tSA)Ö k«.pA.lA mA/ sAt pA.sAj mA/ sA.ket k«.pA.lA] | Mari picit kepala mak sabentar, sebab mak sakit kepala. |
mengkam | [m«N.kAm] | kata adjektif | sakit perut | Pasai apa aku rasa mengkam, salah makan kot. | [pA.sAj A.pA A.ku ÒA.sA m«N.kAm sA.lAh mA.kAn kot] | Sebab apa saya rasa senak perut, salah makan agaknya. |
| | | 3. berkenaan dengan badan seseorang yang kurus selepas pulih daripada sakit; seroh | Lepaih belah, badan dia nampak sereyat. | [l«.pAC b«.lAh bA.dAn di.jA nAm.pA/ s«.Ò«.jAt] | Selepas dibedah badannya kelihatan kurus. |
basai | [bA.sAj] | kata adjektif | berkenaan dengan wajah yang kelihatan pucat akibat sakit atau tidur yang berlebihan. | Lama sangat hang tidoq, pasai tu muka hang naek basai. | [lA.mA sA.NAt hAN ti.d)Ö pA.sAj tu mu.kA hAN nAe/ bA.sAj] | Lama sangat awak tidur, sebab itu muka awak kelihatan pucat. |
seroh | [s«.Òh] | kata adjektif | berkenaan dengan badan seseorang yang kurus selepas pulih daripada sakit; sereyat | Aku nampak hang seroh lepaih demam. | [A.ku nAm.pA/ hAN s«.Òh l«.pAC d«.mAm] | Saya nampak awak kurus selepas demam. |
panaih meruap | [pA.nAC m«.Òu.wAp] | | berkenaan dengan badan yang panas disebabkan oleh cuaca, sakit dan lain-lain. | Dua tiga hari ni tak ujan, badan naek panaih meruap. | [du.wA ti.gA hA.Òi ni tA u.dZAn bA.dAn nAe pA.nAC m«.Òu.wAp] | Dua tiga hari ini tidak hujan, badan terasa panas. |
tekediang | [t«.k«.di.jAN] | kata adjektif | 1. berkenaan dengan kepala yang tidak boleh digerakkan kerana sakit pada bahagian leher | Pasai silap bantai dia tekediang. | [pA.sAj si.lAp bAn.tAj di.jA t«.k«.di.jAN] | Sebab tersilap bantal kepalanya tidak boleh bergerak. |
|
Tesaurus |
---|
| sakit (adjektif) | 1. Bersinonim dengan uzur: gering, lesu, lemah, Berantonim dengan sihat
2. Bersinonim dengan pedih: sengal, ngilu, sebal, sebak, bengkak, kebas, nyeri, remai, bisa, Berantonim dengan selesa
3. Bersinonim dengan seksa: sengsara, azab, derita, merana, kecewa duka, lara, susah, payah, sukar, sulit, Berantonim dengan bahagia
| Kata Terbitan : bersakit, bersakit-sakit, menyakiti, menyakitkan, kesakitan, penyakit, berpenyakit, pesakit, |
|
Puisi |
---|
|
Sakit barah sakitnya bisul, Sakit mari menghujung jari; Kami bertanya kepada usul, Untuk siapa cincin di jari?
Lihat selanjutnya... |
|