Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
pireh | [pi.Äeh] | kata adjektif | parah, teruk (kerugian, penyakit dan lain-lain). | Bile barang-barang naek harge, pireh kite dibuatnye. | [bi.l« bA.ÄAN.bA.ÄAN nAe/ hAÄ.g« pi.Äeh ki.t« di.bu.wAt.ø«] | Apabila barang naik harga, teruk kita semua dibuatnya. |
bente | [b«n.t«] | kata nama | parut atau bekas penyakit kulit di badan. | Badan Ngah penoh bente kudes. | [bA.dAn NAh p«.noh b«n.t« ku.des] | Badan Ngah penuh dengan parut kudis. |
daon genggang | [dA.won geN.gAN] | | pokok yang daunnya digunakan untuk mengubat penyakit kulit. | | | |
puwah pales | [pu.wAh pA.les] | | minta jauhkan. | Puwah pales, janganlah tekene penyaket bahaye tu. | [pu.wAh pA.les dZA.NAn.lAh t«.k«.n« p«.øA.ket bA.hA.j« tu] | Minta dijauhkan, janganlah terkena penyakit yang berbahaya itu. |
berenyeh | [b«.Äe.øeh] | kata adjektif | berkenaan sakit yang sedikit tetapi berpanjangan. | Saket si Ali tu berenyeh, sebab tu lah nampak lesu. | [sA.ket si A.li tu b«.Äe.øeh s«.bAb tu lAh nAm.pA/ l«.su] | Penyakit si Ali itu sedikit tetapi berpanjangan, sebab itulah dia kelihatan lesu. |
tekakau-kakau | [t«.kA.kAw.kA.kAw] | kata kerja | tersentak-sentak tangan dan kaki kerana demam panas atau sawan; tekujat-kujat. | Bile kene sawan mulelah die tekakau-kakau. | [bi.l« k«.n« sA.wAn mu.l«.lAh di.j« t«.kA.kAw.kA.kAw] | Apabila terkena penyakit sawan mulalah dia tersentak-sentak kaki dan tangan. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
sengkela | [s«N.k«.lA] | kata nama | sejenis penyakit (kudis atau gatal-gatal) di kelangkang dan bahagian kemaluan. | Budak tu jalan kengkang kena sengkela. | [bu.dA/ tu dZA.lAn keN.kAN k«.nA s«N.k«.lA] | Budak itu berjalan mengengkang terkena penyakit sengkela. |
larap I | [lA.ÒAp] | kata adjektif | berkenaan penyakit yang, teruk, tenat, serius, lorat. | Pak hang tu larap dah, awat hang tak bawak pi hospita? | [pA/ hAN tu lA.ÒAp dAh A.wAt hAN tA/ bA.wA/ pi hos.pi.tA] | Bapak engkau itu sudah teruk, mengapa engkau tidak dibawa hospital? |
bedenel | [b«.dE.nEl] | kata adjektif | berkenaan kudis atau penyakit kulit pada anggota badan seperti mata, telinga dan lain-lain dalam keadaan basah, melekit, berair, lembap dan sebagainya; bedene. | Kude hang tu dok bedenel, hang tak buboh ubatka? | [ku.de hAN tu do/ b«.dE.nEl hAN tA/ bu.boh u.bAt.kA] | Kudis kamu sentiasa berair, tidakkah kamu bubuh ubat. |
bedene | [b«.dE.nE] | kata adjektif | berkenaan kudis atau penyakit kulit pada anggota badan seperti mata, telinga dan lain-lain dalam keadaan basah, melekit, berair, lembap dan sebagainya; bedenel. | Kude hang tu dok bedene, hang tak buboh ubatka? | [ku.de hAN tu do/ b«.dE.nE hAN tA/ bu.boh u.bAt.kA] | Kudis kamu sentiasa berair, tidakkah kamu bubuh ubat. |
bera | [b«.ÒA] | kata nama | bisa atau panas yang berlanjutan pada sesuatu penyakit. | Bisoi dia dah pecah, bera ada lagi. | [bi.soj di.jA dAh p«.tSAh b«.ÒA A.dA lA.gi] | Bisulnya sudah pecah tetapi bisanya masih ada. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
dedah | [d«.dAh] | kata nama | sejenis penyakit tidak puas buang air kecil. | Mung keno gi klenek cepak-cepak, nyakek dedah ni bahayo. | [muN k«.n gi klE.nE/ tS«.pA/.tS«.pA/ ø:A.ke/ d«.dAh ni bA.hA.j] | Kamu kena pergi ke klinik cepat-cepat, penyakit dedas ni berbahaya. |
siya | [si.jA] | kata kerja | menjadi sihat kembali (orang sakit), pulih (daripada sakit, penyakit), sembuh. | Nyakek diyo tu siya doh lepah masok spita duwo tigo ari. | [ø:A.ke/ di.j tu si.jA dh l«.pAh mA.so/ spi.tA du.w ti.g A.Äi] | Penyakit dia tu dah sembuh selepas masuk hospital beberapa hari. |
patoh jete | [pA.toh dZ«.tE] | | penyakit pecah-pecah kulit pada kaki. | Tapok kaki aku raso sakek bena pasa keno nyakek patoh jete. | [tA.p/ kA.ki A.ku ÄA.s sA.ke/ b«.nA pA.sA k«.n ø:A.ke/ pA.th dZ«.tE] | Tapak kaki saya rasa sungguh sakit kerana terkena penyakit pecah-pecah kulit. |
radok | [Ä:A.d/] | kata nama | sejenis penyakit sesak nafas, asma. | Smale Mok Teh radok kuak sapa keno masok spita. | [smA.lE m/ teh Ä:A.d/ ku.wA/ sA.pA k«.n mA.so/ spi.tA] | Malam tadi Mak Teh sesak nafas yang teruk sampai terpaksa ditahan di hospital. |
nyetok | [ø:E.t/] | kata nama | sejenis penyakit yang datang dengan tiba-tiba menyebabkan anggota menjadi kaku, kejang dan lain-lain. | Mok Teh tok leh nok wak gapo ari ni, pasa nyetok orak pagi takdi. | [m/ teh t/ leh n/ wA/ g:A.p A.Äi ni pA.sA ø:E.t/ .ÄA/ pA.gi ttA/.di] | Mak Teh tak dapat melakukan sesuatu hari ni, kerana tersalah urat pagi tadi. |
bikong I | [bi.koN] | kata nama | sejenis penyakit kulit yang tumbuh pada betis. | Bikong mung tok sia lagi? | [bi.koN muN t/ si.jA lA.gi] | Kudis di kaki kamu tak sembuh lagi? |
maeng teri | [m:AeN t:«.Äi] | | cara mengubati penyakit yang dilakukan oleh bomoh dengan menggunakan jampi serapah (zaman dahulu). | Ore jare maeng teri loni, pasa ore cayo ko dokto. | [.ÄE dZA.ÄE m:AeN t:«.Äi l:.ni pA.sA .ÄE tS:A.y k d/.to] | Orang jarang-jarang berubat secara main puteri sekarang kerana mereka percaya kepada doktor. |
babak I | [b:A.bA/] | kata nama | sejenis penyakit urat saraf yang terlihat pada letusan-letusan emosi yang tidak dapat dikawal, histeria. | Anok ambo tu babak pulok doh smale. | [A.n/ Am.b tu b:A.bA/ pu.l/ dh smA.lE] | Anak saya tu histeria lagi semalam. |
narak | [n:A.ÄA/] | kata kerja | merebak ke merata tempat (berkenaan api, penyakit kulit dan lain-lain). | Api tu narak alah ko rumoh sebeloh pulok. | [A.pi tu n:A.ÄA/ A.lAh k Äu.mh s«.b«.lh pu.l/] | Api tu merebak ke rumah sebelah pula. |
bageh | [b:A.gEh] | kata kerja | mengubat dengan cara bomoh memberitahu punca penyakit dalam keadaan pesakit tidak sedarkan diri | Kalu nok tengok diyo sega, kito keno bageh denge Pok Mat Bageh. | : | Kalau kita nak tengok dia sihat, kita perlu berubat dengan Pak Mat Bageh. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
totomeh | [t.t.mEh] | kata kerja | 1. mengetahui jenis penyakit dengan menggunakan air sirih, air ubat. | Tolong totomehan anak den nan tak baek-baek saket ni. | [t.lN t.t.mEh.An A.nA/ dEn nAn tA/ bAe/ bAe/ sA.ket ni] | Tolong lihatkan jenis penyakit anak saya yang tidak baik-baik ni. |
tojungkang | [t.dZuN.kAN] | kata kerja | mati biasanya digunakan untuk haiwan. | Anak-anak ayam abih tojungkang dek sampa. | [A.nA/.A.nA/ A.jAm A.bih t.dZuN.kAN de/ sAm.pA] | Anak-anak ayam habis mati kerana penyakit sampar. |
biring I | [bi.ÄiN] | kata nama | sejenis penyakit, kena sampuk. | Badan budak tu paneh kono biring agake. | [bA.dAn bu.dA/ tu pA.nEh k.n bi.ÄiN A.gA/.E] | Badan budak itu panas, kena sampuk agaknya. |
bandan | [bAn.dAn] | kata nama | 1. penyakit sampar pada kerbau, lembu | Abeh sokampong korobau mati sapue dek bandan. | [A.beh s.kAm.poN k.Ä.bAw mA.ti sA.pu.E d«/ bAn.dAn] | Habis kerbau sekampung mati terkena bandan. |
mompa | [mm.pA] | kata kerja | mengesan penyakit dengan tangan, telur dan lain-lain. | Pawang mompa ponyakete guno tolo ayam kampong. | [pA.wAN mm.pA p.øA.ket.e. gu.n t.l A.jAm kAm.poN] | Pawang mengesan penyakitnya, menggunakan telur ayam kampung. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
tebu hitam penawau | [t«.bu hi.tAm p«.nA.wAw] | | sejenis tebu yang batang dan pucuknya berwarna kehitam-hitaman. Tebu ini amat mujarab untuk mengubati penyakit seperti demam panas. | | | |
terejon sawan | [t«.Ä«.dZon sA.wAn] | | penyakit sawan pada kanak-kanak dengan keadaan bebola matanya terbolak-balik dipercayai akibat disampuk. | Budak tu ken« terejon sawan tak, cobe panggel pak dukon. | [bu.dA/ tu k«.n« t«Ä«.dZon sA.wAn tA/ tSo.b« pAN.gel pA/ du.kon] | Budak itu kena terejon sawan akibat sampuk tak? |
sekeleng biawak | [s«.ke.leN bi.jA.wA/] | | penyakit urat tersimpul, simpul biawak. | Punye le saket, aku kene sekeleng biawak malam tadi. | [pu.ø « l« sA.ket A.ku k«.n« s«.ke.leN bi.jA.wA/ mA.lAm tA.di] | Punyalah sakit, akukena simpul biawak malam tadi. |
temiko | [t«.mi.ko] | kata nama | bekas yang menyerupai perahu kecil dibuat daripada upih pinang yang berisikan sajian seperti telur, bertih dan sebagainya yang dihanyutkan di sungai atau di laut atau diletakkan di pangkal pokok di hutan. Amalan ini dipercayai oleh sesetangah orang boleh mengubati penyakit, ancak. | Tak payah le buang temiko lagi, bedose. | [tA/ pA.jAh l« bu.wAN t«.mi.ko lA.gi b«.do.s«] | Tak payahlah buang temiko lagi, berdosa. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
melanoh | [m«.lA.nh] | kata adjektif | berkenaan penyakit yang semakin merebak. | Saket mate cepat melanoh kalo tok bele. | [sA.ket mA.t« tS«.pAt m«.lA.nh kA.lo t/ b«.l«] | Sakit mata cepat merebak kalau tidak dijaga. |
bepoyang | [b«.po.jAN] | kata kerja | menjampi dgn cara menghembus supaya penyakit sembuh. | Semalam man tengok aki bepoyang sampai ke pagi. | [s«.mA.lAm mAn te.No/ A.ki b«.po.jAN sAm.pAj k« pA.gi] | Semalam saya nampak datuk menjampi sampai ke pagi |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
sengkela | [s«N.k«.lA] | kata nama | sejenis penyakit gatal di kelengkang dan buah pelir. | | | |
kelopak garam | [k«.lo.pA/ gA.ÒAm] | | sejenis penyakit kulit yang kelihatan bertompok-tompok terjadi kerana alahan makanan. | | | |
lau | [lAw] | kata nama | reban ayam atau itik. | Hawaq baru ni mampuih habeh ayam satu lau. | [hA.wA)Ö bA.Òu ni mAm.puC hA.beh A.jAm sA.tu lAw] | Penyakit hawar baharu ini habis mati ayam satu reban. |
|
Tesaurus |
---|
| sakit (adjektif) | 1. Bersinonim dengan uzur: gering, lesu, lemah, Berantonim dengan sihat
2. Bersinonim dengan pedih: sengal, ngilu, sebal, sebak, bengkak, kebas, nyeri, remai, bisa, Berantonim dengan selesa
3. Bersinonim dengan seksa: sengsara, azab, derita, merana, kecewa duka, lara, susah, payah, sukar, sulit, Berantonim dengan bahagia
| Kata Terbitan : bersakit, bersakit-sakit, menyakiti, menyakitkan, kesakitan, penyakit, berpenyakit, pesakit, |
|
Puisi |
---|
|
Serai ini bukan serai kayu, Serai bernama penyakit kulit; Cerai ini bukan cerai lalu, Cerai bernama berulang-alik.
Lihat selanjutnya... |
|