Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tonjen | [ton.dZen] | kata nama | sejenis permainan kejar mengejar secara berkumpulan yang melibatkan seorang ibu yang akan mengejar kawan-kawan yang lain dan apabila tercuit oleh ibu, orang itu akan menggantikan ibu; maen jebat. | | | |
maen jebat | [mAen dZ«.bAt] | | sejenis permainan kejar-mengejar secara berkumpulan yang melibatkan seorang ibu yang akan mengejar kawan-kawan yang lain dan apabila tercuit oleh ibu, orang itu akan menggantikan ibu; tonjen. | | | |
bejah | [b«.dZAh] | kata nama | lauk khas untuk ibu yang baru bersalin seperti halia tumbuk, pati tumbuhan, daging atau hati lembu goreng dan lain-lain yang boleh dimakan dengan nasi. Lauk-lauk tersebut dianggap boleh memberi khasiat kepada ibu yang baru bersalin. | | | |
sembunyi ibu | [s«m.bu.øi i.bu] | | sejenis permainan menyorok-nyorok dalam kalangan kanak-kanak; maen piantan. | | | |
beret | [be.Äet] | kata nama | orang yang berketurunan Jawa campuran iaitu salah seorang ibu atau bapa berasal daripada keturunan Jawa. | Die anak Jawe beret. | [di.j« A.nA/ dZA.w« be.Äet] | Dia anak Jawa campuran. |
maen piantan | [mAen pi.jAn.tAn] | | sejenis permainan menyorok-nyorok dalam kalangan kanak-kanak; sembunyi ibu. | | | |
laghe | [lA.Ä«] | kata adjektif | perbuatan liar yang dilakukan oleh seseorang disebabkan oleh gangguan emosi. | Die jadi laghe lepas mak bapaknye becerai. | [di.j« dZA.di lA.Ä« l«.pAs mA/ bA.pA/.ø« b«.tS«.ÄAj] | Dia menjadi liar setelah ibu dan bapanya bercerai. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tok | [to/] | kata nama | ibu kepada bapak atau ibu kepada ibu, nenek. | Masa tok hang beranak kat pak hang, Jepun baru masok. | [mA.sA to/ hAN b«.ÒA.nA/ kAt pA/ hAN dZ«.pun bA.Òu mA.so/] | Pada masa nenek kamu melahirkan ayah kamu, Jepun mula bertapak. |
| | | 2. telur yang dimuntahkan oleh ibu haruan dan terapung-apung di permukaan air. | Kalu nampak darang kat ataeh, ibu dan bapak ruan ada kat bawah. | [kA.lu nAm.pA/ dA.ÒAN kAt A.tAEh i.bu dAn bA.pA/ Òu.wAn A.dA kAt bA.wAh] | Kalau kelihatan telur haruan di permukaan air, ibu dan bapanya ada di bawah. |
pakyet | [pA/.jet] | kata nama | tali barut, barua, mancakari, pinang muda. | Dia sanggop jadi pakyet kat ibu ayam tu pasai dapat banyak duet. | [di.jA sAN.gop dZA.di pA/.jet kAt i.bu A.jAm tu pA.sAj dA.pAt bA.øA/ du.wet] | Dia sanggup menjadi barua kepada ibu ayam itu kerana mendapat upah yang lumayan. |
gunung | [gu.nuN] | kata nama | gundu atau ibu daripada cebisan batu, kayu, kaca dan sebagainya yang digunakan dalam permainan tradisi Melayu (sambut-sambut, lompat teng-teng dan sebagainya). | Tangan dia lekaq sunggoh, tiap-tiap kali taok gunung masok petak. | [tA.NAn di.jA l«.kAâÖ suN.goh ti.jAp.ti.jAp kA.li tAo/ gu.nuN mA.so/ pE.tA/] | Dia begitu handal, setiap kali melontar, gundunya memasuki ruang petak. |
tam | [tAm] | kata nama | pangkat bapa saudara atau ibu saudara yang keenam. Panggilan dan gelaran bagi datuk saudara (tok tam), nenek saudara (tok tam), bapa saudara (pak tam), emak saudara (mak tam) yang menduduki tempat keenam dalam susunan sesuatu keluarga. | Hang nak ikot Pak Teh ka Pak Tam? | [hAN nA/ i.kot pA/ tEh kA pA/ tAm] | Engkau nak ikut dengan Pak Teh atau dengan Pak Tam. |
tok wan | [to/ wAn] | | bapa kepada bapa atau bapa kepada ibu seseorang, datuk; tok cai. | Ambek kopiah tok wan kita nak pi kedai nak beli beraeh tok hang nak masak. | [Am.be/ ko.pi.jAh to/ wAn ki.tA nA/ pi k«.dAj nA/ b«.li b«.ÒAEh to/ hAN nA/ mA.sA/] | Ambil songkok tokwan, kita hendak pergi ke kedai membeli beras supaya nenekmu dapat memasak nasi. |
tok cai | [to/ tSAj] | | bapa kepada bapa atau bapa kepada ibu seseorang, datuk; tok wan. | Ambek kopiah tok wan kita nak pi kedai nak beli beraeh tok hang nak masak. | [Am.be/ ko.pi.jAh to/ tSAj ki.tA nA/ pi k«.dAj nA/ b«.li b«.ÒAEh to/ hAN nA/ mA.sA/] | Ambil songkok tokwan, kita hendak pergi ke kedai membeli beras supaya nenekmu dapat memasak nasi. |
muyu | [mu.ju] | kata nama | sejenis tumbuhan (pokok dan buah), buahnya sebesar ibu jari, berwarna hitam apabila masak. Warna isinya ungu, rasanya masam-masam manis; remuyu. | | | |
remuyu | [Ò«.mu.ju] | kata nama | sejenis tumbuhan (pokok dan buah), buahnya sebesar ibu jari, berwarna hitam apabila masak. Warna isinya ungu, rasanya masam-masam manis; muyu. | | | |
jemoran | [dZ«.mo.ÒAn] | kata nama | bahagian rumah yang dibina untuk menyambung rumah ibu dengan rumah dapur tanpa bumbung, (sebagai tempat untuk suri rumah membuat kerja-kerja rumah). | Bini hang dok besiang ikan apa ataeh jemoran tu? | [bi.ni hAN do/ b«.si.jAN i.kAn A.pA A.tAEh dZ«.mo.ÒAn tu] | Ikan apakah yang disiang oleh isteri awak di atas jemuran itu? |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 3. panggilan untuk ibu. | | | |
pehe | [pE.he] | kata kerja | menyepit dengan ibu jari dan jari telunjuk atau jari lain (di bahagian paha dan lengan), cubit; mulah. | Budok tu kalu jerik lamo-lamo, pehe poho tu. | [bu.d/ tu kA.lu dZ:«.Äi/ lA.m.lA.m pE.he p.h tu] | Budak tu kalau menangis lama-lama, kamu cubit pahanya tu. |
mulah | [m:u.lAh] | kata kerja | menyepit dengan ibu jari dan jari telunjuk atau jari lain (di bahagian paha dan lengan), cubit; pehe. | Bo jerik, mok bui mulah ke. | [b: dZ:«.Äi/ m/ bu.wi m:u.lAh kE] | Berhenti menangis, mak cubit nanti. |
cekik | [tS«.ki/] | kata kerja | menyepit sesuatu dengan ibu jari dan jari telunjuk atau jari lain, mencubit. | Jusoh cekik adek diyo sapa jerik. | [dZu.soh tS«.ki/ A.de/ di.j sA.pA dZ:«.Äi/] | Yusuf cubit adik dia sampai menangis. |
bobek | [b.bE/] | kata kerja | berleter. | Mok Milah bobek sokmo kedio, bokte malah. | [m/ mi.lAh b.bE/ s/.m k«.di.j b/.tE m:A.lAh] | Ibu Milah selalu berleter kepadanya sebab dia pemalas. |
ngonek | [N:.nE/] | kata kerja | ikut dari belakang (secara berderetan). | Anok itek tu ngonek ikok mok diyo. | [A.n/ i.te/ tu N:.nE/ i.ko/ m/ di.j] | Anak itik tu mengikut dari arah belakang ibu dia. |
loni | [l:.ni] | kata nama | sekarang. | Budok loni rama tok ikok kato mok pok. | [bu.d/ l:.ni ÄA.mA t/ i.ko/ kA.t m/ p/] | Budak-budak sekarang ni ramai yang tak ikut nasihat ibu bapa. |
pelawok | [p«.lA.w/ | kata adjektif | bercakap sesuatu yang tidak benar, berbohong, berdusta; blawok. | Mung jange dok pelawok gak ko mok pok. | [muN dZA.NE do/ p«.lA.w/ gA/ k m/ p/] | Kamu janganlah berbohong dengan ibu bapa. |
jemok | [dZ«.m/] | kata kerja | berbincang secara bersemuka antara satu sama lain. | Budok lo ni tok jemok kiro dulu denge mok pok, kalu buwak gapo-gapo. | [bu.d/ l ni t/ dZ«.m/ ki.Ä du.lu d«.NE m/ p/ kA.lu bu.wA/ g:A.p.g:A.p] | Budak sekarang ni tak berbincang dulu dengan ibu bapa, kalau nak buat sesuatu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
rosang | [Ä.sAN] | kata kerja | menyerang dengan garang (ayam, itik, burung). | Ibu ayam tu garang, dirosange kok dokek. | [i.bu A.jAm tu gA.ÄAN di.Ä.sAN.E k/ d.kE/] | Ibu ayam itu garang, diserang kalau didekati. |
suku | [su.ku] | kata nama | gabungan orang atau kaum keluarga daripada beberapa perot yang seketurunan daripada sebelah ibu. | | | |
carak | [tSA.ÄA/] | kata kerja | menebuk telur, kelapa dan lain-lain untuk menghisap, menyedut isinya. | Indok itek nilo tu tongah carak toloe seniri. | [in.do/ i.te/ ni.l tu t.NAh tSA.ÄA/ t.lo s«.ni.Äi] | Ibu itik nila itu sedang menebuk telurnya sendiri. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
kayu ibu | [kA.ju i.bu] | | kayu sebesar ibu jari kaki dan berukuran kira-kira sekaki yang digunakan dalam permainan konda kondi. | Ape le kayu ibu kau ni bengkok. Macam mane nak pukol? | [A.p« l« kA.ju i.bu kAw ni bEN.ko/ mA.tSAm mA.n« nA/ pu.kol] | Apalah kayu ibu engkau ini bengkok. Bagaimana hendak pukul? |
ibu ambai | [i.bu Am.bAj] | | pondok nelayan berpelantar yang tiangnya dipasakkan ke dasar laut digunakan untuk menarik jaring yang berisi ikan. | Bile nak siapkan ibu ambai, nanti ujan basah le. | [bi.l« nA/ si.jAp.kAn i.bu Am.bAj nAn.ti u.dZAn bA.sAh l«] | Bila nak siapkan ibu ambai, nanti hujan habis basah. |
rumah ibu | [Äu.mAh i.bu] | | bahagian rumah yang paling besar yang mempunyai 6 tiang, biasanya mempunyai sebuah bilik tidur. | Bapak kau kalau buat rumah ibu, buat le bileknye sekali | [bA.pAk kAw kA.lAw bu.wAt Äu.mAh i.bu bu.wAt l« bi.le/.ø« s«.kA.li] | Bapak kau kalau buat rumah ibu, buatlah biliknya sekali. |
ibu rezeki | [i.bu Ä«.z«.ki] | | beberapa bahan asas dalam makanan harian seperti beras, gula, kopi, dan garam yang ada di dalam bekas simpanan tidak dihabiskan semuanya. Apabila tinggal sedikit, ia ditambah dengan yang baharu. Begitulah seterusnya dilakukan dan menjadi amalan atas kepercayaan untuk menjadi ibu rezeki. | Beras dah tinggal segenggam dalam tempayan dare ni jangan abeskan, buat ibu rezeki. | [b«.ÄAs dAh tiN.gAl s«.g«N.gAm dA.lAm t«m.pA.jAn dA.Ä« ni dZA.NAn A.bes.kAn bu.wAt i.bu Ä«.z«.ki] | Beras yang sudah tinggal segenggam di dalam tempayan dara ini jangan dihabiskan untuk dibuat ibu rezeki. |
ibu pete | [i.bu p«.te] | | petir yang berbunyi sekali sahaja dan kuat, petir tunggal. | Ape tak tekejotnye aku, tengah-tengah nyangkol kat kebon, tibe-tibe aje ade ibu pete. | [A.p« tA/ t«k«.dZot.ø« A.ku t«.NA.t«.NAh øAN.kol kAt k«.bon ti.b«.ti.b« A.dZ« A.d« i.bu p«.te] | Apa tidak terkejutnya aku, sedang mencangkul di kebun, tiba-tiba sahaja ada ibu petir. |
jajau | [dZA.dZAw] | kata nama | deretan kayu (biasanya kayu gelam, nibung atau bakau) yang dipasakkan rapat-rapat ke dasar laut membentuk huruf V untuk menyekat ikan yang lalu supaya masuk ke dalam jaring berkerucut. | Sebelom kau buat jajau buat le ibu ambai dulu. | [s«.b«.lom kAw bu.wAt dZA.dZAw bu.wAt l« i.bu Am.bAj du.lu] | Sebelum kau buat jajau buatlah ibu ambai dulu |
cendawan tekuko | [tS«n.dA.wAn t«.ku.ko] | | cendawan berbentuk cuping-cuping halus hingga sebesar ibu jari tangan yang tumbuh pada batang pokok getah yang sedang mereput terutama selepas hujan. Cendawan ini boleh dimakan terutamanya di masak lemak putih bercampur pisang muda. | | | |
batu lagan | [bA.tu lA.gAn] | kata nama | ibu batu giling. | Tolong mak aleh batu lagan ni. | [to.loN mA/ A.leh bA.tu lA.gAn ni] | Tolong emak alihkan batu giling ini. |
tige sebandong | [ti.g« s«.bAn.doN] | | rumah yang mempunyai tiga bahagian iaitu rumah ibu, rumah tengah dan rumah dapur. | Wah besaunye rumah kau, tige sebandong! | [wAh b«.sAw.ø« Äu.mAh kAw ti.g« s«.bAn.doN] | Wah besarnya rumah kau, tiga sebandung! |
kelek anak | [kE.le/ A.nA/] | | bahagian rumah yang berbumbung di hujung pelantar di antara rumah ibu dengan rumah dapur, lazimnya diletakkan katil bujang. | Kelek anak orang bujang kite tu gelap, pasang le lampu. | [kE.le/ A.nA/ o.ÄAN bu.dZAN ki.t« tu g«.lAp pA.sAN l« lAm.pu] | Kelek anak orang bujang kita tu gelap, pasanglah lampu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 2. berkenaan kanak-kanak yang tidak boleh berenggang dengan ibu bapa, biasanya kerana terlalu manja. | Mok tengoh buat keje, jangan nok begudoh. | [m/ t«.Nh bu.wAt k«.dZ« dZA.NAn n/ b«.gu.doh] | Mak sedang membuat kerja, jangan hendak begudoh. |
belalang gambo | [b«.lA.lAN gAm.b] | | sejenis belalang sebesar ibu kaki, berwarna hijau dan makan ulat-ulat halus serta daun keladi. | | | |
berecak | [b«.Ä«.tSA/] | kata nama | anak haruan yang saiznya sebesar ibu jari. | | | |
keterau | [k«.t«.ÄAw] | kata nama | sejenis pokok besar yang tumbuh liar di hutan mempunyai buah sebesar ibu jari, buah dan isinya berwarna kekuning-kuningan dan berbiji. | | | |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
lah susu | [lAh su.su] | | bercerai susu ibu | Budak kalu umoq empat taon elok lah susu. | [bu.dA/ kA.lu u.mo)Ö «m.pAt tAon E.l/ lAh su.su] | Kanak-kanak apabila menjangkau umur empat tahun elok bercerai susu ibu. |
sogek | [so.gE/] | kata nama | gumpalan tembakau atau cebisan curut yang digosok pada gigi | Dalam filem Ibu Mertuaku, Mak Dara bubuh sogek bawah bibiaq. | [dA.lAm fi.lem i.bu m«Ò.tu.wA.ku mA/ dA.ÒA bu.boh so.gE/ bA.wAh bi.bi.jA)Ö] | Dalam filem Ibu Mertuaku, Mak Dara meletakkan gumpalan tembakau di bawah bibirnya. |
andoh | [An.doh] | kata kerja | menolak kepala secara berulang-ulang (anak haiwan seperti kambing, lembu atau kerbau ke bahagian susu ibunya). | Ibu kambin lari merata pasai anak dia dok andoh. | [i.bu kAm.bin lA.Òi m«.ÒA.tA pA.sAj A.nA di.jA do An.doh] | Ibu kambing lari merata sebab anaknya menolak kepala secara berulang-ulang ke bahagian susunya. |
tala | [tA.lA] | kata nama | ibu kunci | Lagu mana kawaq buleh masok pada hai tala pintu dia sikit punya besaq. | [lA.gu mA.nA kA.wA)Ö bu.leh mA.so pA.dA hAj tA.lA pin.tu di.jA si.kit pu.øA b«.sA)Ö] | Bagaimana pencuri boleh masuk sedangkan mangga pintunya terlalu besar. |
buah muyu | [bu.wAh mu.ju] | | sejenis. buah sebesar ibu jari, berwarna hitam apabila masak isinya berwarna ungu dan rasanya masam-masam manis. | | | |
ram | [ÒAm] | kata kerja | menidurkan anak dengan memeluk anak rapat ke bahagian dada ibu | Nak ram anak kononnya tapi mak dia hanyut dulu | [nA ÒAm A.nA ko.non.øA tA.pi mA di.jA hA.øut du.lu] | Hendak ram anak kununnya tapi emaknya yang tertidur dahulu. |
| | | 3. memegang sesuatu seperti bucu bantal, puting, cuping telinga dan sebagainya dengan menggunakan ibu jari dan jari telunjuk. | Kalu nak tidoq anak aku suka gelinte telinga. | [kA.lu nA ti.do)Ö A.nA A.ku su.kA g«.lin.tE t«.li.NA] | Kalau hendak tidur, anak saya suka gelinte telinga. |
tinaih | [ti.nAC] | kata kerja | 1. menindih serangga kecil seperti kutu, pijat, semut dan lain-lain menggunakan ibu jari | Banyak sangat kutu hang, lengoh aku nak tinaih. | [bA.øA sA.NAt ku.tu hAN l«.Noh A.ku nA ti.nAC] | Banyak sangat kutu awak, penat saya menindih dengan jari. |
kute | [ku.tE] | kata kerja | mencubit sesuatu (seperti anggota badan, lauk dan lain-lain) dengan cara menekan ibu jari dan jari telunjuk; getu. | Mak aku tak suka tampaq tapi suka kute. | [mA/ A.ku tA/ su.kA tAm.pA)Ö tA.pi su.kA ku.tE] | Mak saya tidak suka tampar tetapi suka cubit. |
becinta | [b«.tSin.tA] | kata adjektif | rasa berat hati untuk melakukan sesuatu kerana sesuatu sebab yang kurang menyenangkan. | Aku becinta sunggoh nak pi rumah mak mentua aku, pasai jaoh sangat. | [A.ku b«.tSin.tA suN.goh nA pi Òu.mAh mA m«n.tu.wA A.ku pA.sAj dZAoh sA.NAt] | Saya merasa berat hati hendak pergi rumah ibu mentua saya sebab jauh sangat. |
|
Tesaurus |
---|
| ibu (kata nama) | 1. Bersinonim dengan emak: bonda, ibu suri, ibunda, umi, mak, encik, mama, mami, induk, indung, ina, ibung, uai, embok, bok, indu, mandeh ibu tiri, emak tiri, ibu angkat, emak angkat, Berantonim dengan bapa
2. Dalam konteks kiasan bersinonim dengan induk, inti, pokok,
| Kata Terbitan : keibuan, |
|
Puisi |
---|
|
Ibu kapur di lembah paya, Tebang balam di cuaca redup; Sirih sekapur persembahan saya, Minta disimpan seumur hidup.
Lihat selanjutnya... |
|