Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
lejang | [l«.dZAN] | kata kerja | menjenguk sebentar. | Kalau ke bando, lejang pos opes tu kalau-kalau ade surat. | [kA.lAw k« bAn.d l«.dZAN pos opes tu kA.lAw.kA.lAw A.d« ] | Kalau pergi ke bandar, singgahlah di pejabat pos itu kalau-kalau ada surat. |
gonjah | [gon.dZAh] | kata adjektif | bimbang dan takut. | Nampak asap kat sane tu, gonjah pulak kalau-kalau rumah kawan tebaka. | [nAm.pA/ A.sAp kAt sA.n« tu gon.dZAh pu.lA/ kA.lAw.kA.lAw ] | Nampaknya ada asap di sana itu, bimbang pula kalau-kalau rumah saya yang terbakar. |
duet lawe | [du.wet lA.w«] | | wang yang dibayar kepada mak andam untuk memesan kerusi pengantin lelaki. | Kalau sandeng kat rumah, kite kene siyap duet pintu, kalau kat dewan tak payah le. | [kA.lAw sAn.deN kAt Äu.mAh ki.t« k«.n« si.jAp du.wet pin.tu ] | Kalau bersanding di rumah, kita kena siap duit pintu, kalau bersanding di dewan, tidak payahlah. |
gemeh | [ge.meh] | kata adjektif | riang gembira. | Kalau dah bejumpe bukan maen gemeh | [kA.lAw dAh b«.dZum.p« bu.kAn mAen ge.meh] | Kalau sudah berjumpa kelihatan bukan main manis. |
gemeh | [ge.meh] | kata adjektif | riang gembira. | Kalau dah bejumpe bukan maen gemeh. | [kA.lAw dAh b«.dZum.p« bu.kAn mAen ge.meh] | Kalau sudah berjumpa kelihatan bukan main manis. |
tuje | [tu.dZ«] | kata kerja | tuding. | Kalau buat salah, jangan tuje orang laen. | [kA.lAw bu.wAt sA.lAh dZA.NAn tu.dZ« o.ÄAN lAen] | Kalau membuat kesalahan, jangan dituding kepada orang lain. |
rencek | [Äen.tSe/] | kata adjektif | mengada-ngada. | Kalau dah rencek semue orang menyampah. | [kA.lAw dAh Äen.tSe/ s«.mu.w« o.ÄAN m«.øAm.pAh] | Kalau sudah mengada-ngada semua orang menyampah. |
kelayau | [k«.lA.jAw] | kata kerja | berkeliaran. | Lembu kalau tak jage, bekelayau. | [l«m.bu kA.lAw tA/ dZA.g« b«.k«.lA.jAw] | Lembu kalau tidak dijaga akan berkeliaran. |
menais | [m«.nAis] | kata kerja | menenes; menyenyeh. | Kudes kalau dah menais, susah nak obat. | [ku.des kA.lAw dAh m«.nAis su.sAh nA/ o.bAt] | Kudis kalau sudah menenes, susah hendak diubati. |
pak kal | [pA/ kAl] | | mujur. | Pak kal budak, kalau tak, aku pukol. | [pA/ kAl bu.dA/ kA.lAw tA/ A.ku pu.kol] | Mujur dia itu masih budak, kalau tidak, aku dah pukul. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
jaong | [dZAoN] | kata adjektif | redup. | Kalau jemoq kaen dalam panaeh jaong, lambatla nak kerin. | [kA.lu dZ«.m)Ö kAen dA.lAm pA.nAEh dZAoN lAm.bAt.lA nA/ k«.Òin] | Jikalau menjemur kain dalam cuaca redup tentulah payah hendak kering. |
sepa | [sE.pA] | kata nama | kami, kami semua; saya apa. | Nak masok kampong ni jumpa sepa dulu. | [nA/ mA.so/ kAm.poN ni dZum.pA sE.pA du.lu] | Kalau hendak masuk ke kampung ini, dengan siapakah kami mesti bertemu terlebih dahulu. |
pengadang | [p«.NA.dAN] | kata nama | pendinding, tangkal atau azimat. | Kalu tak dak pengadang jangan masok gua tu. | [kA.lu tA/ dA/ p«.NA.dAN dZA.NAn mA.so/ gu.wA tu] | Kalau tidak ada pengadang, janganlah masuk ke dalam gua itu. |
| | | 2. menghisap, menghirup, menyedut (tentang minuman dan sebagainya). | Kalu nak makan sipot paet kena la pandai serot. | [kA.lu nA/ mA.kAn si.pot pAet k«.nA lA pAn.dAj s«.Òt] | Kalau hendak makan siput pahit mestilah tahu cara menyedutnya. |
saya apa | [sA.jA A.pA] | kata nama | kami, kami semua; sepa. | Nak masok kampong ni jumpa saya apa dulu. | [nA/ mA.so/ kAm.poN ni dZum.pA sA.jA A.pA du.lu] | Kalau hendak masuk ke kampung ini, dengan siapakah kami mesti bertemu terlebih dahulu. |
| | | 2. segulung benang, selilit benang (sebagai penjodoh bilangan). | Kalu nak bagi naek wau tinggi, kena guna empat kampoi benang. | [kA.lu nA/ bA.gi nAe/ wAw tiN.gi k«.nA gu.nA «m.pAt kAm.poj b«.nAN] | Kalau layang-layang itu hendak diterbangkan tinggi, gunakanlah empat kampoi benang. |
tojah | [t.dZAh] | kata kerja | tikam, jolok, cucuk; tojoh. | Awat hang tojah budak tu, nanti luka hang juga susah. | [A.wAt hAN t.dZAh bu.dA/ tu nAn.ti lu.kA hAN dZu.gA/ su.sAh] | Mengapa engkau cucuk budak itu, kalau dia luka engkau juga yang susah. |
asaq | [A.sAâÖ] | kata nama | tenaga, kudrat, usaha atau upaya seseorang. | Kalu harap kat asaq hang, tak buleh tangkap lagila krebau tu. | [kA.lAw hA.ÒAp kAt A.sAâÖ hAN tA/ bu.leh tAN.kAp lA.gi.lA kÒ«.bAw tu] | Kalau mengharapkan tenaga engkau, kerbau itu belum boleh ditangkap lagi. |
tojoh | [t.dZh] | kata kerja | tikam, jolok, cucuk; tojah. | Awat hang tojoh budak tu, nanti luka hang juga susah. | [A.wAt hAN t.dZh bu.dA/ tu nAn.ti lu.kA hAN dZu.gA/ su.sAh] | Mengapa engkau cucuk budak itu, kalau dia luka engkau juga yang susah. |
bodong | [b.dN] | kata nama | kumpulan ikan yang berenang-renang. | Kalu kita buleh lengkong bodong temenung tu, penohla bot kita. | [kA.lu ki.tA bu.leh lEN.kN b.dN t«.m«.nuN tu p«.nh.lA bot ki.tA] | Kalau kita boleh melengkungi kumpulan ikan kembung itu dan menangkapnya dengan pukat, penuhlah bot kita. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
selak | [s«.lA/] | kata tugas | sekiranya, kalau, jika, jikalau. | Mung tok gi skoloh ni, selak cekgu tanyo mung nok jawak guwano. | [muN t/ gi sk.lh ni s«.lA/ tSE/.gu tA.ø muN n/ dZA.wA/ gu.wA.n] | Kamu tak pergi ke sekolah ni, kalau cikgu tanya bagaimana kamu nak jawab. |
goni | [g:.ni] | kata nama | benda ini, hal ini. | Kalu goni aku nok, kalu mugo laeng aku tokse. | [kA.lu g:.ni A.ku n/ kA.lu mu.g lAeN A.ku t/.se] | Kalau benda ni aku nak, kalau benda lain aku tak nak. |
andah | [An.dAh] | kata kerja | 1. meneruskan (pekerjaan yang besar, perlawanan yang hebat). | 1. Kalu make cekok, andah gi la | 1[] | 1. Kalau terdaya, teruskanlah. |
krelong | [kī.loN] | kata adjektif | tamak, rakus. | Jange dok krelong gak make tu. | [dZA.NE do/ kī.loN gA/ mA.kE tu] | Jangan tamak kalau makan tu. |
retek | [ÄE.tE/] | kata tugas | juga; getek. | Kalu mung nok gi, aku nok gi retek. | [kA.lu muN n/ gi A.ku n/ gi ÄE.tE/] | Kalau kamu nak pergi, aku pun nak pergi juga. |
berah jemoh | [b«.ÄAh dZ«.mh] | | beras. | Kalu tok se buwi lembek sangak pulok tu, maso nok tanok capo denge berah jemoh sikik. | | Kalau tak mahu lembik sangat pulut tu, semasa nak masak campur dengan beras sikit. |
ewek | [E.wE/] | kata adjektif | janggal. | Kalu kito buwak krijo jange dok ewek sangak. | [kA.lu ki.t bu.wA/ kÄi.dZ dZA.NE do/ E.wE/ sA.NA/] | Kalau kita buat sesuatu kerja, jangan nampak janggal sangat. |
cakno | [tSA/.n] | kata kerja | mengambil perhatian apabila disuruh membuat sesuatu, ambil berat, endah. | Cakno gak sikik kalu ore suroh wak gapo-gapo. | :: | Ambil beratlah sikit kalau orang suruh buat sesuatu. |
nyapong | [ø:A.poN] | kata kerja | bercakap lucah. | Kalu mung nyapong lagi aku genyeh mulok mung. | [kA.lu muN ø:A.poN lA.gi A.ku gE.øEh mu.lo/ muN] | Kalau kamu bercakap lucah lagi aku genyeh mulut kamu. |
| | | 2. bercakap semasa tidur, mengigau. | Derome sokmo ngapo kokse, kalu tido male. | [d«.Ä.mE s/.m N:A.po k/.se kA.lu ti.do mA.lE] | Deraman selalu mengigau kalau tidur malam. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
bake | [bA.ke] | kata adjektif | berkenaan makanan, tanah yang keras pada bahagian atas. | Wajik tu kalau tolobeh gulo bake jadie. | [wA.ji/ tu kA.lAw t.l.beh gu.lo bA.ke dZA.di.E] | Wajik itu kalau terlebih gula, bake jadinya. |
komirau | [k.mi.ÄAw] | kata adjektif | berkenaan buah yang masak mencelah, hampir tua, hampir masak. | Langsat baru komirau kalau makan pon masam. | [lAN.sAt bA.Äu k.mi.ÄAw kA.lAw mA.kAn pon mA.sAm] | Langsat baru masak mencelah kalau di makan pun masam. |
jangek | [dZA.NE/] | kata nama | kulit haiwan bahagian tengkuk kerbau atau lembu yang dibakar. | Gulai jangek tu sodap kalau campo bolimbing buloh. | [gu.lAj dZA.NE/ tu s.dAp kA.lAw tSAm.p b.lim.biN bu.lh] | Gulai jangek itu sedap kalau dicampur dengan belimbing. |
orang somondo | [.ÄAN s.mn.d] | | pengantin lelaki. | Orang somondo ni, kok corodek toman borunding, kok bodo disuroh arah. | [.ÄAN s.mn.d ni k/ tS.Ä.de/ t.mAn b.Äun.deN k/ b.d di.su.Äh A.ÄAh] | Pengantin lelaki ini kalau cerdik teman berunding, kalau bodoh, disuruh buat kerja. |
tobolengot | [t.b.lE.Nt] | kata adjektif | berkenaan mata pisau, parang dan lain-lain yang bengkok. | Tula, kalau boli parang yang murah, pakai sokali duo, dah tobolengot. | [tu.lA kA.lAw b.li pA.ÄAN jAN mu.ÄAh pA.kAj s.kA.li du.w dAh t.b.lE.Nt] | Itulah, jika beli parang yang murah, pakai sekali dua, sudah bengkok matanya. |
bobot | [b.bt] | kata kerja | menyuruh dengan memuji atau menegah dengan menyuruh. | Kok nak nyuroh budak tu dibobot-bobot an, kang tak poi de do. | [k/ nA/ øu.Äh bu.dA/ tu di.b.bt b.bt.An kAN tA/ pi de d] | Kalau hendak menyuruh budak itu hendaklah dengan cara memuji-mujinya, kalau tidak budak itu tidak akan pergi. |
molanco | [m.lAn.tSo] | kata nama | tahi cair; melanuih. | Kok makan julap porut molanco. | [k/ mA.kAn dZu.lAp po.Äut m.lAn.tSo] | Kalau makan julap, senang tahi cair. |
melanuih | [m«.lA.nuih] | kata nama | tahi cair; molanco. | Kok makan julap, sonang melanuih. | [k/ mA.kAn dZu.lAp s.nAN m«.lA.nuih] | Kalau makan julap, senang tahi cair. |
conge | [tS.NE] | kata adjektif | nakal. | Rotanlah dio, kok dio conge. | [Ä.tAn.lAh di.j k/ di.j tS.NE] | Rotanlah dia, kalau dia nakal. |
jigat | [dZi.gAt] | kata adjektif | kental, keras. | Kok dikacau lamo-lamo, jigatlah ponganan tu. | [k/ di.kA.SAw lA.m lA.m dZi.gAt.lAh p.NA.nAn] | Kalau dikacau lama-lama keraslah dodol itu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
pondak | [pon.dA/] | kata adjektif | riuh-rendah, kedamat. | Kalau pagi-pagi, pondak le pasau tu. | [kA.lAw pA.gi.pA.gi pon.dA/ l« pA.sAw tu] | Kalau pagi-pagi, riuh-rendahlah pasar itu. |
gelugo | [g«.lu.go] | kata adjektif | mendidih. | Kalau dah gelugo, angkat kuah tu. | [kA.lAw dAh g«.lu.go AN.kAt ku.wAh tu] | Kalau sudah mendidih, angkat kuah itu. |
balai | [bA.lAj] | kata nama | bahagian rumah papan di hadapan tangga tengah dan bersambung dari pintu tengah rumah, berbumbung dan berlantai yang mengadap anak tangga. | Kalau panas sangat, mari sembang kat balai. | [kA.lAw pA.nAs sA.NAt mA.Äi sem.bAN kAt bA.lAj] | Kalau panas sangat, mari sembang kat balai |
takak | [tA.kA/] | kata nama | bahagian tali atas yang menjulur lebih panjang daripada jaring. Takak boleh disimpulkan pada takak jaring lain untuk membentuk jaring yang panjang atau diikat pada tali pelampung. | Kalau nak panjangkan jareng sambong aje takak. | [kA.lAw nAk pAn.dZAN.kAn dZA.ÄeN sAm.boN A.dZ« tA.kA/] | Kalau nak panjangkan jaring sambung saja takak. |
sungko | [suN.ko] | kata nama | sejenis alat untuk menangkap udang geragau yang lazimnya dibuat daripada buluh. | Kalau nak tangkap udang geragau pakai le sungko. | [kA.lAw nAk tAN.kAp u.dAN g«.ÄA.gAw pA.kAj l« suN.ko] | Kalau nak tangkap udang geragau pakailah sungko |
padok | [pA.do/] | kata kerja | memadankan barang-barang atau menjodohkan pasangan manusia. | Kalau mak padokkan kau dengan budak tu, kau mau? | [kA.lAw mA/ pA.do/.kAn kAw d«.NAn bu.dA/ tu kAw mAu] | Kalau emak jodohkan engkau dengan budak itu, engkau mahu? |
menyungko | [m«.øuN.ko] | kata kerja | menangkap udang geragau dengan menggunakan sungkur. | Kalau tebongkok-bongkok tu tengah menyungko le. | [kA.lAw t«.boN.kok.boN.ko/ tu t«.NAh m«.øuN.ko l«] | Kalau terbongkok-bongkok tu tengah menyungkolah tu. |
masen laot | [mA.sen lAot] | | masakan yang terlalu masin. | Kau ni kalau masak rase macam masin laot. | [kAw ni kAlAw mA.sA/ ÄA.s« mA.tSAm mA.sen lAot] | Engkau kalau masak, terasa sangat masin. |
tali mangon | [tA.li mA.Non] | | pelangi. | Kalau ade ujan panas, ade le tali mangon. | [kA.lAw A.d« u.dZAn pA.nAs A.d« l« tA.li mA.Non] | Kalau ada hujan panas, adalah pelangi. |
sangkak | [sAN.kA/] | kata nama | bahagian hujung galah yang dibelah-belah halus dan dibentuk seperti kerucut (kon) untuk memetik buah seperti buah manggis. | Kalau nak petik buah mangges baek gune galah sangkak. | [kA.lAw nA/ p«.ti/ bu.wAh mAN.ges bAe/ gu.n« gA.lAh sAN.kA/] | Kalau nak petik buah manggis baik guna galah sangkak |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kot | [kot] | kata tugas | agaknya, barangkali, kalau-kalau. | Ce la ajok kot dia nok gi. | [tS« lA A.dZ/ kot di.j« n/ gi] | Cubalah ajak, kalau-kalau dia hendak pergi. |
cerendai | [tS«.Ä«n.dAj] | kata nama | berkenaan seseorang yang pengotor. | Orang dak suka kalau aji cerendai. | [.ÄAN dA/ su.k« kA.lAw A.dZi tS«.Ä«n.dAj] | Orang tak suka kalau awak pengotor. |
korek-korek | [k.ÄE/.k.ÄE/] | kata nama | saki baki makanan. | Kalau tak ade yang laen, korek-korek pon jadilah. | [kA.lAw tA/ A.d« jAN lA.en k.ÄE/.k.ÄE/ pon dZA.di.lAh] | Kalau tidak ada makanan lain, saki baki makanan pun jadilah. |
nunde | [nun.d«] | kata kerja | menangkap ikan dengan menggunakan tali tangsi yang ditarik dengan perahu; ngulo. | Kalau tok ujan kite boleh nunde. | [kA.lAw t/ u.dZAn ki.t« b.leh nun.d«] | Kalau hari tidak hujan kita boleh nunde. |
ngulo | [Nu.lo] | kata kerja | menangkap ikan dengan menggunakan tali tangsi yang ditarik dengan perahu; nunde. | Kalau hari cerah kite boleh gi ngulo. | [kA.lAw hA.Äi tS«.ÄAh ki.t« bo.leh gi Nu.lo] | Kalau cuaca baik kita boleh pergi ngulo. |
selok II | [s«.l] | kata adjektif | asyik atau leka. | Budok-budok tu kalau mandi sungei, selok ngat, tok takot boye. | [bu.d.bu.d tu kA.lAw mAn.di su.NEi s«.l NAt t tA.kot b.j«] | Budak-budak itu kalau mandi di sungai, leka sangat, tidak takut buaya. |
pelau | [p«.lAw] | kata nama | torehan pada pokok getah untuk mengeluarkan dan mengalirkan susu getah. | Esok kalau tok ujan koi nok buke pelau. | [E.so/ kA.lAw t/ u.dZAn kj n/ bu.k« p«.lAw] | Esok kalau tidak hujan saya hendak buka pelau. |
ketoyong | [k«.to.joN] | kata adjektif | 1. berkenaan gasing yang berpusing terbalik (kepala ke bawah dan paksinya ke atas). | Kalau tak bese maen gasing, usahkan nok mangkoh, musing pon ketoyong. | [kA.l tA/ bE.s« mA.en gA.siN u.sAh.kAn n/ mAN.kh mu.siN pon k«.to.joN] | Kalau tidak biasa bermain gasing, jangankan hendak memangkah, memusing pun terbalik. |
mune | [mu.nE] | kata nama | tahi ayam yang busuk, melekit dan berwarna perang kehitaman. | Kaki Pak Abu kena taik ayam mune, susah nak hilang kalau basoh. | [kA.ki pA/ A.bu k«.n« tAi/ A.jAm mu.nE su.sh n/ hi.lAN kA.lAw bA.soh] | Kaki Pak Abu terkena tahi ayammune, susah hendak hilang kalau dibasuh. |
nyenye | [øE.øE] | kata kerja | menjamah sedikit makanan. | Kalo nok cepat pon nyenye dulu. | [kA.lo no/ tS«.pAt pon øE.øE du.lu] | Kalau hendak cepat pun, jamah sedikit dulu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kot-kot | [kot.kot] | kata tugas | barangkali, agak-agak, kalau-kalau | Co hang pi tengok dalam bilek kot-kot dia ada. | [tSo hAN pi tE.No/ dA.lAm bi.le/ kot.kot di.jA A.dA] | Cuba awak pergi tengok dalam bilik kalau-kalau dia ada. |
| | | 2. mempengaruhi seseorang | Hang dok baek dengan dia, hang petek sikit kot-kot dapat habuan. | [hAN do/ bAe/ d«.NAn di.jA hAN p«.tE/ si.kit kot.kot dA.pAt hA.bu.wAn] | Awak baik dengannya, awak pengaruhinya kalau-kalau dapat habuan. |
| | | 2. mengibas-ngibas dengan kuat sesuatu benda seperti kain, tikar dan lain-lain | Geretok dulu kaen tu kalu nak pakai, kot-kot ada semut. | [g«.Ò«.to du.lu kAen tu kA.lu nA pA.kAj kot.kot A.dA s«.mut] | Kibas dulu kain itu kalau hendak pakai, kalau-kalau ada semut. |
| | | 2. menyedut sesuatu | Kalu nak makan siput belitong kena pandai serot. | [kA.lu nA/ mA.kAn si.put b«.li.toN k«.nA pAn.dAj s«.Ò)t] | Kalau makan siput belitung perlulah tahu menyedut. |
jerit | [dZ«.Òit] | kata kerja | minum sekadar membasahkan tekak. | Kalu nak balek pon jerit ayaq sikit. | [kA.lu nA/ bA.le/ pon dZ«.Òit A.jA)Ö si.kit] | Kalau hendak balik sekalipun, minum sedikit air. |
cek | [tSE] | kata nama | 1. ganti nama diri pertama tunggal; saya, aku | Kalu buleh cek pon nak pi jugak. | [kA.lu bu.leh tSE pon nA pi dZu.gA] | Kalau boleh saya pun hendak pergi juga. |
reban | [Ò«.bAn] | kata kerja | runtuh | Pondok hang tu kalu mai agin mesti reban. | [pon.do hAN tu kA.lu mAj A.gin m«s.ti Ò«.bAn] | Pondok awak itu kalau datang angin mesti runtuh. |
merton | [m«r.ton] | kata nama | tukul besi; marton | Pakai merton kalu nak pecah aih ketoi. | [pA.kAj m«r.ton kA.lu nA/ p«.tSAh AC k«.toj] | Guna tukul kalau hendak memecahkan ketulan ais. |
| | | 2. memakai perhiasan emas yang banyak dan berlebihan | Tok kalu tak merendeh tak pi makan kenuri. | [to/ kA.lu tA/ m«.ÒEn.dEh tA/ pi mA.kAn k«.nu.Òi] | Nenek kalau tidak memakai barang kemas yang banyak tidak akan pergi kenduri. |
| | | 2. berkenaan dengan kulit yang kendur, gelambir. | Kalu dah tua nampak gelambiaq kat lehiaq. | [kA.lu dAh tu.wA nAm.pA/ g«.lAm.bi.jA)Ö kAt lE.hi.jA)Ö] | Kalau sudah tua nampak gelambir pada leher. |
|
Puisi |
---|
|
Kalau tuan menebang jati, Kalau tumbang saya tolakkan; Kalau tuan mencari ganti, Kalau kurang saya sorakkan.
Lihat selanjutnya... |
|