Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
salo alai | [sA.lo A.lAj] | | keadaan banyak orang yang sedang lalu-lalang; sia lantau. | Ape takot, kan salo alai kat sini. | [A.p« tA.kot kAn sA.lo A.lAj kAt si.ni] | Mengapa takut, bukankah di sini banyak orang yang sedang lalu-lalang. |
mengocok | [m«.No.tSo/] | kata kerja | memukul dengan lebih kerap dalam permainan kompang, tanpa menjejaskan rentak. | Sedang orang laen menyelalu dan meningkah si Ali mengocok kompangnye. | [s«.dAN o.ÄAN lAen m«.ø«.lA.lu dAn m«.niN.kAh si A.li | Sedang orang lain menyelalu dan meningkah si Ali memukul kompangnya dengan laju tanpa menjejaskan rentak. |
sia lantau | [si.jA lAn.tAw] | | keadaan banyak orang yang sedang lalu-lalang; salo alai. | Dah seimo lemo pon tempat ni maseh sia lantau. | [dAh s«.i.mo le.mo pon t«m.pAt ni mA.seh si.jA lAn.tAw] | Sudah senja pun tempat ini masih banyak orang yang lalu lalang. |
bekelampi | [b«.k«.lAm.pi] | kata kerja | berkeliaran di sana sini lazimnya tanpa tujuan yang tertentu, sebagai contoh, kanak-kanak yang suka berdekatan dengan orang-orang dewasa yang sedang sibuk membuat kerja. | Mane aje orang buwat keje, bekelampi budak-budak. | [mA.n« A.dZ« o.ÄAN bu.wAt k«.dZ« b«.k«.lAm.pi | Mana sahaja orang sedang membuat kerja, di situlah budak-budak berkeliaran. |
melano | [m«.lA.no] | kata adjektif | berkenaan bahagian bawah gasing jantung yang kelihatan leper ketika sedang ligat berpusing. | Bontot gaseng kami melano. | [bon.tot gA.seN kA.mi m«.lA.no] | Bahagian bawah gasing kami kelihatan leper semasa ligat berpusing. |
ketotol | [k«.to.tol] | kata kerja | berjalan laju dan tidak menoleh ke kiri dan kanan terutamanya apabila sedang membawa sesuatu barang di kedua-dua belah tangan; ketetel. | Ketotol aje jalan sampai tak nampak orang kiri kanan. | [k«.to.tol A.dZ« dZA.lAn sAm.pAj tA/ nAm.pA/ o.ÄAN ki.Äi | Berjalan laju hingga tidak nampak orang di kiri dan kanan. |
ketetel | [k«.te.tel] | kata kerja | berjalan laju dan tidak menoleh ke kiri dan kanan terutamanya apabila sedang membawa sesuatu barang di kedua-dua belah tangan; ketotol. | Dari jaoh dah nampak mereke ketetel aje bejalan nuju stesen bas. | [dA.Äi dZA.woh dAh nAm.pA/ m«.Äe.k« k«.te.tel A.dZ« | Dari jauh sudah nampak mereka berjalan laju tidak menoleh kiri kanan menuju ke stesen bas. |
rense | [Äen.s«] | kata adjektif | rimas. | Bile adek meragam, rense kite dibuwatnye. | [bi.l« A.de/ m«.ÄA.gAm Äen.s« ki.t« di.bu.wAt.ø«] | Apabila adik sedang meragam rimas kita semua dibuatnya. |
semela | [s«.m«.lA] | kata kerja | bergurau, berjenaka. | Orang tengah besedeh pon die nak semela. | [o.ÄAN t«.NAh b«.s«.deh pon di.j« nA/ s«.m«.lA] | Orang sedang bersedih pun dia masih |
soyok | [so.jo/] | kata nama | bahagian di pinggir rumah yang beratap dan berbentuk pisang sesikat tetapi tidak berdinding. | Mak sebok masak di soyok. | [mA/ se.bo/ mA.sA/ di.so.jo/] | Emak sedang sibuk memasak di soyok. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
dok II | [do/] | kata tugas | sedang. | La ni dia dok tidoq. | [lA ni d.jA do/ ti.dâÖ] | Sekarang dia sedang tidur. |
tak betadong | [tA/ b«.tA.doN] | | ada kena-mengena atau bersangkutan dengan perkara yang sedang dibahas atau diperkatakan. | Benda hak Mat Dereh cakap tu tak betadong dengan kampong kita. | [b«n.dA hA/ mAt d«.Òeh tSA.kAp tu tA/ b«.tA.doN d«.NAn kAm.poN ki.tA] | Perkara yang diceritakan oleh Mat Deris itu tidak ada kena mengena dengan kampung kita. |
puruih | [pu.Òuih] | kata nama | lidi (kelapa). | Depa dok kerat purus nak buat cucuk sate. | [dE.pA do/ k«.ÒAt pu.Òuih nA/ bu.wAt tSu.tSu/ sA.te] | Mereka sedang mengerat lidi untuk dibuat cucuk sate. |
pompang | [pom.pAN] | kata nama | sejenis jaring untuk menangkap ikan. | Depa dok sisip pompang hak koyak semalam. | [dE.pA do/ si.sip pom.pAN hA/ ko.jA/ s«.mA.lAm] | Mereka sedang menyisip pompang yang koyak semalam. |
kerobek | [k«.Ò.bE/] | kata kerja | 1. mengorek dengan menggunakan jari (kata kiasan). | Budak tu dok kerobek telinga dia. | [bu.dA/ tu do/ k«.Ò.bE/ t«.li.NA di.jA] | Budak itu sedang mengorek telinganya. |
gam | [gAm] | kata adjektif | serta-merta, tiba-tiba. | Tengah kami dok ralet kata kat dia, gam dia mai. | [t«.NAh kA.mi do/ ÒA.let kA.tA kAt di.jA gAm di.jA mAj] | Sedang kami leka mengata-ngatakan tentang dirinya tiba-tiba dia muncul. |
rambat | [ÒAm.bAt] | kata nama | rantai (batu) jala. | Ayah dok pasang rambat kat jala hak baru siap tu. | [A.jAh do/ pA.sAN ÒAm.bAt kAt dZA.lA hA/ bA.Òu si.jAp tu] | Ayah sedang memasang rantai (batu) jala, pada jala yang baru disiapkan. |
| | | 2. menyeleweng, beralih, berubah, melencong. | Orang dok cerita pasai agama, tut-tut dia kona tang laen. | [.ÒAN do/ tS«.Òi.tA pA.sAj A.gA.mA tut.tut di.jA k.nA tAN lAen] | Kita sedang berbincang pasal agama, tiba-tiba dia menyeleweng cerita lain. |
kecaq | [k«.tSAâÖ] | kata kerja | 1. menyelerakkan, menyepah-nyepahkan (barangan, perkakasan, makanan, pakaian dan lain-lain). | Budak tu dok kecaq baju emak dia. | [bu.dA/ tu do/ k«.tSAâÖ bA.dZu mA/ di.jA] | Budak itu sedang menyelerakkan baju emaknya. |
cenggeh | [tSEN.gEh] | kata kerja | tenggek. | Burong lang tu dok cenggeh ataeh dahan dok pehati ayam. | [bu.ÒoN lAN tu do/ tSEN.gEh A.tAeh dA.hAn do/ p«.ÒA.ti A.jAm] | Burung helang itu sedang bertenggek atas dahan mengintai ayam. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
juwoh | [dZu.wh] | kata kerja | menyergah. | Pak Ngoh dok juwoh tupa kerik driye. | [pA/ Nh do/ dZu.wh tu.pA k«.Äi/ dÄi.jE] | Pak Ngah sedang menyergah tupai yang sedang memakan buah durian. |
jongok angok | [dZ:.N/ A.N/] | | keadaan orang ramai yang sedang melihat sesuatu dengan asyik sekali. | Dok tengok gapo gak jongok angok tu. | [do/ tE.N/ g:A.p gA/ dZ:.N/ A.N/ tu] | Sedang tengok apa ramai-ramai tu. |
glabuk | [glA.bu/] | kata kerja | mengganggu seseorang yang sedang membuat sesuatu, menyibuk; glewak. | Jange dok glabuk gak tepak ore dok wak krijo ni. | [dZA.NE do/ glA.bu/ gA/ t«.pA/ .ÄE d/ wA/ kÄi.dZ ni] | Jangan menyibuk di tempat orang buat kerja ni. |
congok | [tS:.N/] | kata kerja | duduk dalam keadaan sedang memikirkan sesuatu, termenung. | Bo la dok congok situnyo. | [b lA do/ tS:.N/ s:i.tu.ø] | Janganlah lagi duduk termenung di situ. |
glewak | [glE.wA)/] | kata kerja | mengganggu orang lain yang sedang membuat sesuatu, menyibuk; glabuk. | Jange dok glewak gak tepak ore dok wak krijo ni. | [dZA.NE do/ glE.wA)/ gA/ t«.pA/ .ÄE d/ wA/ kÄi.dZ ni] | Jangan buat bising di tempat orang buat kerja ni. |
me | [mE] | kata kerja | menghisap susu (kanak-kanak). | Adek dok me mok diyo. | [A.de/ do/ mE m/ di.j] | Adik sedang menghisap susu ibunya. |
| | | 2. memotong rumput, menyabit rumput, merumput. | Mok dok leroh rupuk tanoh. | [m/ do/ l«.Äh Äu.pu/ t:A.nh] | Emak sedang merumput di halaman rumah. |
kecek | [k:E.tSE/] | kata kerja | bercakap. | Dok kecek gapo gak, gege tu. | [do/ k:E.tSE/ g:A.p gA/ gE.gE tu] | Sedang bercakap apa, bising saja tu. |
igak | [i.gA/] | kata kerja | tangkap. | Budok-budok dok igak blale pade. | [bu.d/.bu.d/ do/ i.gA/ blA.lE p:A.dE] | Budak-budak sedang menangkap belalang di padang. |
suling | [su.liN] | kata kerja | mengunyah dan menghisap sedikit-sedikit. | Zaha dok suling tebu tepi tanggo. | [dZA.hA do/ su.liN t«.bu t:«.pi tAN.g] | Zahar sedang mengunyah dan menghisap tebu di tepi tangga. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
moriau | [m.Äi.jAw] | kata kerja | mendulang bijih dan sebagainya. | Ayah den kek Sungai Lui tongah moriau bijeh. | [A.jAh dEn kE/ su.NAj lui t.NAh m.Äi.jAw bi.dZEh] | Ayah saya di Sungai Lui sedang mendulang bijih. |
carak | [tSA.ÄA/] | kata kerja | menebuk telur, kelapa dan lain-lain untuk menghisap, menyedut isinya. | Indok itek nilo tu tongah carak toloe seniri. | [in.do/ i.te/ ni.l tu t.NAh tSA.ÄA/ t.lo s«.ni.Äi] | Ibu itik nila itu sedang menebuk telurnya sendiri. |
togorau | [t.g.ÄAw] | kata adjektif | terkejut, tergamam. | Dio togorau bilo nampak ula sawo dalam robane sodang moluluih ayam. | [di.j t.g.ÄAw bi.l nAm.pA/ u.lA sA.w dA.lAm Ä.bAn.E s.dAN m.lu.luh A.jAm] | Dia tergamam bila nampak ular sawa dalam rebannya sedang menelan ayam. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
tegap | [t«.gAp] | | sejenis ikan parang yang bersaiz sedang; Chirocentrus dorab. | | | |
kepale tikau | [k«.pA.l« ti.kAw] | | bahagian hujung tikar yang mempunyai lipatan tebal. | Aku tengah buat kepale tikau. | [A.ku t«.NAh bu.wAt k«.pA.l« ti.kAw] | Aku sedang buat kapala tikar. |
tinjau belukau | [tin.dZAw b«.lu.kAw] | | peringkat pertumbuhan pokok padi di antara tahap masuk isi hingga bunting. | Padi aku tengah tinjau belukau. | [pA.di A.ku t«.NAh tin.dZAw b«.lu.kAw] | Padi aku sedang tinjau belukau. |
cendawan tekuko | [tS«n.dA.wAn t«.ku.ko] | | cendawan berbentuk cuping-cuping halus hingga sebesar ibu jari tangan yang tumbuh pada batang pokok getah yang sedang mereput terutama selepas hujan. Cendawan ini boleh dimakan terutamanya di masak lemak putih bercampur pisang muda. | | | |
beciyau | [b«.tSi.jAw] | kata kerja | menggerakkan pengayuh ke kiri atau ke kanan untuk mengawal arah bot semasa memasang pukat di laut. Tugas tersebut dilakukan secara berdiri di bahagian hadapan bot. | Kalau tengah beciyau, jage-jage, tak ke laen pegi bot. | [kA.lAw t«.NAh b«.tSi.jAw dZA.g«.dZA.g« tA/ k« lA«n p«.gi bot] | Kalau sedang berciau harus berhati-hati, jika tidak, ke lain hala bot. |
masok isi | [mA.so/ i.si] | | peringkat padi mula berisi. | Padi tengah masok isi, tak lame lagi burong pipet datang le. | [pA.di t«.NAh mA.so/ i.si tA/ lA.m« lA.gi bu.ÄoN pi.pet dA.tAN l«] | Pokok padi aku sedang mula berisi, tak lama lagi burung pipit datanglah. |
buat hubong | [bu.wAt hu.boN] | | menyambung pada hujung helaian daun tikar yang sedang dianyam kerana telah pendek, dengan menggunakan helaian daun yang baharu supaya tikar itu boleh menjadi lebih panjang atau lebar. | Ni dah kontot sangat ni, baek kau buat hubong. | [ni dAh kon.tot sA.NAt ni bAe/ kAw bu.wAt hu.boN] | Ini sudah kontot sangat, baik kau sambungkannya dengan daun baharu. |
beseban | [b«.sE.bAn] | kata kerja | berkumpul beramai-ramai untuk membuat sesuatu kerja di satu tempat, misalnya di anjung rumah. | Kat dapo tu beseban orang perempuan tengah siap bahan laok kenduri. | [kAt dA.po tu b«.sE.bAn o.ÄAN p«.Ä«m.pu.wAn t«.NAh si.jAp bA.hAn lAo/ k«n.du.Äi] | Di dapur, ramai orang-orang perempuan sedang menyiapkan lauk kenduri. |
ibu pete | [i.bu p«.te] | | petir yang berbunyi sekali sahaja dan kuat, petir tunggal. | Ape tak tekejotnye aku, tengah-tengah nyangkol kat kebon, tibe-tibe aje ade ibu pete. | [A.p« tA/ t«k«.dZot.ø« A.ku t«.NA.t«.NAh øAN.kol kAt k«.bon ti.b«.ti.b« A.dZ« A.d« i.bu p«.te] | Apa tidak terkejutnya aku, sedang mencangkul di kebun, tiba-tiba sahaja ada ibu petir. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
nyigai | [øi.gAj] | kata kerja | mengambil makanan yang sedang dimasak. | Mok gadoh kat abang, sokmo nyigai. | [mo/ gA.doh kAt A.bAN s/.m øi.gAj ] | Emak memarahi abang kerana sering mengambil makanan yang sedang dimasak. |
bereng | [be.ÄEN] | kata adjektif | berkenaan seseorang yang sedang berkhayal. | Pak Tua tengah bereng, tok daye Mak Tua pangge. | [pA/ tu.wA t«.NAh be.ÄEN to/ dA.j« mA/ tu.wA pAN.gE] | Pak Tua sedang berkhayal, tidak terdaya Mak Tua memanggilnya. |
cokok II | [tS.k/] | kata kerja | mengangkat gasing yang sedang berputar dengan menggunakan alat atau tangan. | Cokok baek-baek gaseng tu, kang mati. | [tS.k/ bA.e/.bA.e/ gA.seN tu kAN mA.ti] | Angkat elok-elok gasing tu, nanti mati. |
cokok I | [tS.k/] | kata nama | alat untuk mengangkat gasing yang sedang berputar | Elok buat cokok dari kayu keraih. | [E.lo/ bu.wAt tS.k/ dA.Äi kA.ju k«.ÄAC] | Elok buat cokok daripada kayu keras. |
| | | 2. berkenaan kanak-kanak yang tidak boleh berenggang dengan ibu bapa, biasanya kerana terlalu manja. | Mok tengoh buat keje, jangan nok begudoh. | [m/ t«.Nh bu.wAt k«.dZ« dZA.NAn n/ b«.gu.doh] | Mak sedang membuat kerja, jangan hendak begudoh. |
| | | 2. serpihan kayu daripada takikan pokok atau papan. | Adek jangan dekat ngat dengan ayah tebang pokok tu, kang kene cembang. | [A.de/ dZA.NAn d«.kAt NAt d«.NAn A.jAh t«.bAN p.k/ tu kAN k«.n« tS«m.bAN] | Adik jangan rapat sangat dengan ayah yang sedang menebang pokok, nanti terkena serpihan kayu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
dok | [do] | kata tugas | 1. sedang | Masa kami dok makan semalam, aleh-aleh lampu padam. | [mA.sA kA.mi do mA.kAn s«mA.lAm Aleh.A.leh lAm.pu pA.dAm] | Sedang kami makan malam, tiba-tiba lampu padam. |
| | | 3. mendengar perbualan orang lain | Depa dok melangut di situ masa orang dok besembang. | [dE.pA do/ m«.lA.Nut di si.tu mA.sA .ÒAN do/ b«.sem.bAN] | Mereka sedang mendengar perbualan orang lain di situ semasa orang sedang berbual. |
jip | [dZip] | kata kerja | mengambil gasing yang sedang berpusing dengan menggunakan tali. | Lekaih jip, sapa lambat gasin dia kena tahan. | [l«.kAC dZip sA.pA lAm.bAt gA.sin di.jA k«.nA tA.hAn] | Cepat jip, siapa lambat gasingnya kena tahan. |
payong | [pA.joN] | kata kerja | 1. memangkah gasing yang sedang berpusing | Aku payong dulu lepaih tu baru giliaq hang. | [A.ku pA.joN du.lu l«.pAC tu bA.Òu gi.li.jA)Ö hAN] | Saya pangkah gasing dahulu selepas itu baru giliran awak. |
kumboi | [kum.boj] | kata nama | ketulan berwarna putih di dalam kelapa yang sedang bercambah. | Kata orang tua-tua kalu budak-budak makan kumboi sat ni jadi bodo. | [kA.tA .ÒAN tu.wA.tu.wA kA.lu bu.dA/.bu.dA/ mA.kAn kum.boj sAt ni dZA.di bo.d] | Kata orang tua-kalau budak-budak makan ketulan di dalam kelapa nanti jadi bodoh. |
lantak | [lAn.tA/] | kata kerja | makan (bahasa kasar). | Apa hampa dok lantak tu? | [A.pA hAm.pA do/ lAn.tA/ tu] | Apa kamu semua sedang makan tu? |
ghaib | [xA.jib] | kata kerja | tertidur. | Tengah dok sembang elok-elok dia ghaib. | [t«.NAh do sEm.bAN E.lo/.Elo/ di.jA xA.jib] | Sedang berbual-bual dia tertidur. |
| | | 2. merungut | Apa yang hang dok meratuih sorang-sorang tu? | [A.pA jAN hAN dok m«.ÒA.tuC s.ÒAN.s.ÒAN tu] | Apa yang awak sedang merunggut seorang diri? |
hanyut | [hA.øut] | kata kerja | tidur | Kami tengah syok tengok T.V. dia dah hanyut. | [kA.mi t«.NAh S tE.N ti.vi di.jA dAh hA.øut] | Kami sedang seronok menonton televisyen dia sudah tidur. |
eron | [E.Òn] | kata kerja | menggaul santan dengan pulut yang dikukus ketika masih panas. | Mak dok eron pulut kunin. | [mA do E.Òn pu.lut ku.nin] | Mak sedang menggaul santan pada pulut kuning. |
|
Puisi |
---|
|
Sedang manis buahmu mubingu, Manislah lagi buah embacang; Sedang baik kasihmu dahulu, Baiklah lagi kasih yang mendatang.
Lihat selanjutnya... |
|