Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
melano | [m«.lA.no] | kata adjektif | berkenaan bahagian bawah gasing jantung yang kelihatan leper ketika sedang ligat berpusing. | Bontot gaseng kami melano. | [bon.tot gA.seN kA.mi m«.lA.no] | Bahagian bawah gasing kami kelihatan leper semasa ligat berpusing. |
sangai | [sA.NAj] | kata adjektif | terbiar, terbengkalai. | Basikal Wak Saleh sangai kat bawah rumah. | [bA.si.kAl wA/ sA.leh sA.NAj kAt bA.wAh Äu.mAh] | Basikal Wak Saleh terbiar di bawah rumah. |
tesoleng | [t«.so.leN] | kata kerja | jatuh tergolek ke bawah. | Si Atan tesoleng bile belari atas ceron. | [si A.tAn t«.so.leN bi.l« b«.lA.Äi A.tAs | Si Atan jatuh tergolek apabila ia berlari di atas tanah yang cerun. |
amben | [Am.ben] | kata nama | sejenis lantai tinggi yang berkaki, lazimnya terdapat di bahagian belakang rumah atau dapur yang boleh dijadikan tempat duduk, tempat tidur dan lain-lain. Barang-barang juga boleh diletakkan di bahagian bawah atau atas amben. | Mari dok atas amben ni jangan dok kat lantai. | [mA.Äi do/ A.tAs Am.ben ni dZA.NAn do/ kAt lAn.tAj] | Marilah duduk di atas amben ini jangan duduk di lantai. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
meronot | [m«.Ò.nt] | kata kerja | menyusup dengan merangkak (seperti bergerak di bawah rumah yang rendah). | Bila nampak tuan kebon tu mai kawaq tu pon lari meronot bawah pagaq. | [bi.lA nAm.pA/ tu.wAn k«.bon tu mAj kA.wA)Ö tu pon lA.Òi m«.Ò.nt bA.wAh pA.gA)Ö]. | Apabila ternampak tuan kebun itu datang, pencuri tersebut terus lari. |
bokpi | [bo/.pi] | kata kerja | bawa pergi, disembunyikan, dihilangkan. | Karong hak bawah rumah tu hang bokpi mana? | [kA.ÒoN hA/ bA.wAh Òu.mAh tu hAN bo/.pi mA.nA] | Karung yang di bawah rumah itu ke mana engkau bawa pergi? |
bokpi | [b/.pi] | kata kerja | bawa pergi, disembunyikan, dihilangkan. | Karong hak bawah rumah tu hang bokpi mana? | [kA.ÒoN hA/ bA.wAh Òu.mAh tu hAN b/.pi mA.nA] | Karung yang di bawah rumah itu ke mana engkau bawa pergi? |
bedehau | [b«.d«.hAâw] | kata adjektif | berkenaan nyamuk, agas dan lain-lain yang berterbangan dengan banyak. | Nyamok bedehau bawah dapoq. | [øA.mo/ b«.d«.hAâw bA.wAh dA.pâÖ] | Nyamuk banyak berterbangan di bawah dapur. |
bebeh | [bE.bEh] | kata adjektif | berkenaan bibir bawah yang terjuih keluar. | Muka dia lawa tapi bibiaq dia bebeh. | [mu.kA di.jA lA.wA tA.pi bi.bi.jAâÖ di.jA bE.bEh] | Mukanya lawa tetapi bibirnya terjuih. |
| | | 2. telur yang dimuntahkan oleh ibu haruan dan terapung-apung di permukaan air. | Kalu nampak darang kat ataeh, ibu dan bapak ruan ada kat bawah. | [kA.lu nAm.pA/ dA.ÒAN kAt A.tAEh i.bu dAn bA.pA/ Òu.wAn A.dA kAt bA.wAh] | Kalau kelihatan telur haruan di permukaan air, ibu dan bapanya ada di bawah. |
menyabong | [m«.øA.boN] | kata kerja | meniarap dengan mengangkat kedua-dua baki dari bahagian lutut ke bawah atau ke atas. | Orang tua-tua kata, sapa gemaq menyabong mak dia lekaeh mati. | [.ÒAN tu.wA.tu.wA kA.tA.sA.pA g«.mA)Ö m«.øA.boN mA/ di.jA l«.kAEh mA.ti] | Kata orang tua-tua, sesiapa suka meniarap dengan kaki ke atas kononnya emaknya cepat mati. |
ekoq pipet | [E.kâÖ pi.pet] | | rambut yang tumbuh di hadapan telinga yang memanjang ke bawah kiri kanan pipi, tali tudung, bulu pelipis. | Pesyen rambot budak-budak jantan la ni tak dak ekoq pipet, potong lincen. | [pE.Sen ÒAm.bot bu.dA/.bu.dA/ dZAn.tAn lA ni tA/ dA/ E.kâÖ pi.pet p.tN lin.tSen] | Fesyen rambut remaja lelaki kini tiada ekor pipit kerana digunting bersih. |
beraeh rendang | [b«.ÒAEh Ò«n.dAN] | | anyaman daun mengkuang yang dikemin pada bakul padi mengelilingi bahagian bawah bingkainya. | Padi dalam bakoi tu tak penoh, takat beraeh rendang dia saja. | [pA.di dA.lAm bA.koj tu tA/ p«.noh tA.kAt b«.ÒAEh Ò«n.dAN di.jA sA.dZA] | Padi di dalam bakul itu tidak penuh, tetapi setakat beras rendang sahaja. |
kelepek | [k«.lE.pE/] | kata nama | sejenis serangga yang kecil daripada lipas, (biasanya terdapat di dalam tanah gembur di bawah rumah). | | | |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
reboh bek | [Ä«.bh b:E/] | | terjatuh ke bawah dalam keadaan yang tidak berdaya lagi (terlalu lemah). | Tok mung tu reboh bek pasa leteh sangak. | [to/ muN tu Ä«.bh b:E/ pA.sA l«.teh sA.NA/] | Datuk kamu tu jatuh kerana terlalu letih. |
menggok | [m:«N.go/] | kata kerja | menundukkan kepala ke bawah beralaskan tangan. | Leteh sangak ko diyo, sapa keno dok menggok mejo. | [l«.teh sA.NA/ k di.j sA.pA k«.n do/ m«N.go/ m:E.dZ] | Letih sangatkah dia, hingga kena memengguk ke meja. |
asek | [A.se/] | kata adjektif | berkenaan teraju yang panjang di sebelah bawah. | Traju wa tu asek bedokoh, kerak sikik. | [tÄA.dZu wA tu A.se/ b«.d/.h k«.ÄA/ si.ki/] | Teraju wau tu panjang sangat, potong sikit. |
reyok | [ÄE.j)/] | kata adjektif | tinggi sebelah, senget, miring. | Aku napok kaeng mung reyok bowoh. | [A.ku nA.p/ kAeN muN ÄE.j)/ b:.wh] | Aku nampak kain kamu senget di sebelah bawah. |
kindak-kindak | [kin.dA/.kin.dA/] | kata kerja | mengintai-intai atau meninjau-ninjau sesuatu. | Useng cari gapo, kindak-kindak bowoh rumoh. | [u.seN tSA.Äi g:A.p kin.dA/.kin.dA/ b:.wh Äu.mh] | Husin sedang mencari apa, tertinjau-tinjau bawah rumah. |
be denga | bE) d«.NA] | | mendengar dengan teliti dan berhati-hati (secara rahsia). | Acu be denga ore dok kecek bowoh rumoh. | [A.tSu bE) d«.NA .ÄE d/ k:E.tSE/ b:.wh Äu.mh] | Cuba dengar dengan teliti orang bercakap di bawah rumah. |
bito | [bi.to] | kata nama | sejenis alat untuk menangkap ikan. | Bokte lamo tok paka, bito bowoh rumoh tu punoh doh. | [b/.tE lA.m t/ pA.kA bi.to b:.wh Äu.mh tu pu.nh dh] | Sebab dah lama tak guna, bito di bawah rumah tu dah rosak. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
darang | [dA.ÄAN] | kata kerja | tanah di bahagian bawah bukit (alur di antara dua jurang). (kata nama?) | Kok nak dapek landak rayo, tunggu kek darang tu. | [ko/ nA/ dA.pE/ lAn.dA/ ÄA.j / tuN.gu kE/ dA.ÄAN tu] | Kalau hendak dapat landak raya, tunggu di darang itu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
guel | [gu.wel] | kata kerja | menggulingkan sesuatu benda dari atas ke bawah. | Kau guelkan aje batang kayu tu ke bawah. | [kAw gu.wel.kAn A.dZ« bA.tAN kA.ju tu k« bA.wAh] | Engkau gulingkan sahaja batang kayu itu ke bawah. |
gingau | [gi.NAw] | kata kerja | menengok atau mencari benda-benda yang tersorok. | Cube kau gingau bawah dapo tu, ade ke parang tu? | [tSu.b« kAw gi.NAw bA.wAh dA.po tu A.d« k« pA.ÄAN tu] | Cuba engkau cari di bawah dapur, ada tak parang itu? |
kerak | [ke.ÄA/] | kata kerja | menyerakkan bara api. | Nasik dah kereng, kerakkan api bawah tungku tu. | [nA.si/ dAh k«.ÄeN k«.ÄA/.kAn A.pi bA.wAh tuN.ku tu] | Nasi sudah kering, serakkan bara api di bawah tungku itu. |
tebahai | [t«.bA.hAj] | kata adjektif | berkenaan barang, bangunan dan lain-lain yang terbiar; tebengai. | Tebahai aje moto tu kat bawah rumah, jual aje le. | [t«.bA.hAj A.dZ« mo.to tu kAt bA.wAh Äu.mAh dZu.wAl A.dZ« l«] | Terbiar sahaja motosikal itu di bawah rumah, jual sajalah. |
betare | [b«.tA.Ä«] | kata adjektif | berkenaan cuaca yang panas dengan tiupan angin yang kuat pada hujung dan awal tahun. Biasanya bulan Disember dan Januari. | Musem betare ni kau jangan maen bawah pokok, takot pokok tumbang nanti. | [mu.sem b«.tA.Ä« ni kAw dZA.NAn mAen bA.wAh po.ko/ tA.kot po.ko/ tum.bAN nAn.ti] | Musim betare ini engkau jangan main bawah pokok, takut pokok tumbang nanti |
paku tandok ruse | [pA.ku tAn.do/ Äu.s«] | | sejenis tumbuhan paku-pakis yang hidup menumpang di atas pokok lain. Daunnya lebar dan tumbuh ke atas, ia juga mempunyai daun yang panjang berbentuk seperti tanduk rusa dan berjuntaian ke bawah; sakat | lain. Daunnya lebar dan tumbuh ke atas, ia juga mempunyai daun yang | panjang berbentuk seperti tanduk rusa dan berjuntaian ke bawah; sakat | jurai |
balong | [bA.loN] | kata nama | daging berwarna merah yang terdapat dan tergantung di bawah dagu ayam. | | | |
tong banteng sepak | [toN bAn.teN se.pA/] | | tong banting padi yang berdinding senget menirus ke bawah dan lebih rendah daripada tong banteng jamban. | Wah, kau pakai tong banteng sepak! | [wAh kAw pA.kAj toN bAn.teN se.pA/] | Wah, kau pakai tong banting sepak! |
telinga tadah embon | [t«.li.NA tA.dAh «m.bon] | | bentuk cuping telinga yang bahagian paling bawah ternaik sedikit. | Anak kau ni telinga tadah embon, bagus! | [A.nA/ kAw ni t«.li.NA tA.dAh «m.bon bA.gus] | Anak engkau ini telinga tadah embun, bagusl! |
pisau tarek | [pi.sAw tA.Äe/] | | sejenis pisau menoreh pokok getah yang mempunyai mata di sebelah bawah yang digunakan secara menarik dari hujung ke pangkal carang (bekas torehan); ketam tarek, pahat tarek. | Pakai pisau tarek rase macam lebeh cepat noreh. | [pA.kAj pi.sAw tA.Äe/ ÄA.s« mA.tSAm l«.beh tS«.pAt no.Äeh] | Pakai pisau tarik terasa lebih cepat menoreh. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
semut menesan | [s«.mut m«.nE.sAn] | | semut warna dan bentuknya seperti kerengga. Tinggal di bawah-bawah tikar, sudut-sudut rumah, gemar makan manisan. Apabila semut ini ada, semut lain tidak akan datang. Semut ini tidak menggigit. | | | |
ngelolo | [N«.l.l] | kata kerja | menggelunsur. | Berok ngelolo ke bawah pase bate pokok basoh. | [b«.Äo/ N«.l.l k« bA.wAh pA.sE bA.tE p.k/ bA.soh] | Beruk menggelunsur ke bawah sebab batang pokok basah. |
lepek | [lE.pE/] | kata kerja | meletakkan sesuatu bukan di tempat yang sepatutnya (Nazri) | Sape lepek tolo bawah meja. | [sA.p« lE.pE/ t.l bA.wAh me.dZA] | Siapa yang meletakkan tuala di bawah meja. |
serong II | [s«.ÄoN] | kata adjektif | berkenaan rasa takut memandang ke bawah dari tempat tinggi. | Abang tok berani panjat pokok pase serong. | [A.bAN t b«.ÄA.ni pAn.dZAt p.k pA.sE s«.ÄoN] | Abang tidak berani memanjat pokok kerana takut memandang ke bawah. |
sanging | [sA.NiN] | kata adjektif | berkenaan gigi bawah yang sedikit terkeluar ke hadapan, lawan kepada jongang. | Le ni sanging boleh bele. | [l« ni sA.NiN b.leh b«.l«] | Sekarang ini sanging boleh dibetulkan. |
peleh | [pE.lEh] | kata nama | papan yang dibuat di bawah cucur atap untuk mencantik dan mengelakkan tempias. | Rumah tak dok peleh tok lawo. | [Äu.mAh tA/ d/ pE.lEh t/ lA.w] | Rumah tidak ada peleh tidak cantik. |
lepo | [l«.p] | kata nama | papan kecil yang diletakkan di bawah tempat pijak lesong endik. | Kalo nak kuat bunyi lepo, pake kayu keraih. | [kA.lo nA/ ku.wAt bu. øi l«.p pA.kE kA.ju k«.ÄAC] | Kalau hendak kuat bunyi lepo, gunalah kayu keras. |
rempah | [ÄEm.ph] | kata kerja | 1. menyepak atau memukul bahagian lutut ke bawah dengan sesuatu (seperti kaki, kayu). | Jangan rempah dekat gol, kang kene dende. | [dZA.NAn ÄEm.pAh d«.kAt gol kAN k«.n« d«n.d«] | Jangan menyepak lutut lawan dekat gol, nanti kena denda. |
ketoyong | [k«.to.joN] | kata adjektif | 1. berkenaan gasing yang berpusing terbalik (kepala ke bawah dan paksinya ke atas). | Kalau tak bese maen gasing, usahkan nok mangkoh, musing pon ketoyong. | [kA.l tA/ bE.s« mA.en gA.siN u.sAh.kAn n/ mAN.kh mu.siN pon k«.to.joN] | Kalau tidak biasa bermain gasing, jangankan hendak memangkah, memusing pun terbalik. |
balek pucong | [bA.le/ pu.tSoN] | | berkenaan seseorang yang terjatuh dengan keadaan kepala di bawah. | Pak Mat jatoh balek pucong dari pokok langsat. | [pA/ mAt dZA.toh bA.le/ pu.tSoN dA.Äi p.k/ lAN.sAt] | Pak Mat jatuh balik pucong dari pokok langsat. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 2. membuang air kecil | Sapa pulak meruah bawah rumah ni, bau harin. | [sA.pA pu.lA/ m«.Òu.wAh bA.wAh Òu.mAh ni bAw hA.Òin] | Siapa pula yang membuang air kecil bawah rumah ini, bau haring. |
ketet | [k«.tet] | kata kerja | digigit serangga. | Masa aku sidai kaen bawah pokok tadi, semut gatai ketet aku. | [mA.sA A.ku si.dAj kAen bA.wAh p.ko/ tA.di s«.mut gA.tAj k«.tet A.ku] | Masa saya sidai kain bawah pokok tadi, saya digigit semut gatal. |
meronot | [m«.Òo.not] | kata kerja | bergerak dengan pantas melalui bahagian yang rendah; menyeronot | Aku nampak ulaq meronot bawah kayu. | [A.ku nAm.pA/ u.lA)Ö m«.Òo.not bA.wAh kA.ju] | Saya nampak ular menyusup bawah kayu. |
menyeronot | [m«.ø«.Òo.not] | kata kerja | bergerak dengan pantas melalui bahagian yang rendah; meronot | Kami menyeronot bawah rumah pasai tak mau bagi orang nampak. | [kA.mi m«.ø«.Òo.not bA.wAh Òu.mAh pA.sAj tA/ mAw bA.gi .ÒAN nAm.pA/] | Kami berlari menyusup bawah rumah sebab tidak mahu orang nampak. |
mengicah | [m«.Ni.tSAh] | kata kerja | makan buah-buahan dengan garam belacan (sejenis sambal) | Jom kita pi mengicah pelam kat bawah pokok jambu. | [dZom ki.tA pi m«.Ni.tSAh p«.lAm kAt bA.wAh po.ko/ dZAm.bu] | Mari kita pergi makan mempelam di bawah pokok jambu. |
sogek | [so.gE/] | kata nama | gumpalan tembakau atau cebisan curut yang digosok pada gigi | Dalam filem Ibu Mertuaku, Mak Dara bubuh sogek bawah bibiaq. | [dA.lAm fi.lem i.bu m«Ò.tu.wA.ku mA/ dA.ÒA bu.boh so.gE/ bA.wAh bi.bi.jA)Ö] | Dalam filem Ibu Mertuaku, Mak Dara meletakkan gumpalan tembakau di bawah bibirnya. |
gerodak | [g«.Òo.dA/] | kata kerja | menggerak-gerakkan tangan atau menggunakan sesuatu yang lain (seperti kayu, buluh, besi dan lain-lain) secara berulang-ulang; gerodek, rodak, rodek | Co hang gerodok bawah kate dengan penyapu nak bagi kucin tu keluaq. | [tS hAN g«.Òo.dA/ bA.wAh kA.te d«.NAn p«.øA.pu nA/ bA.gi ku.tSin tu k«.lu.wA)Ö] | Cuba awak gerodok dengan penyapu di bawah katil supaya kucing itu keluar. |
|
Tesaurus |
---|
| Tiada maklumat tesaurus untuk kata bawah |
|
Puisi |
---|
|
Mengail bawah keramat, Dapat seekor ikan kerayu; Abang belayar biar selamat, Tinggallah bunga atas kelambu.
Lihat selanjutnya... |
|