Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tokpu | [to/.pu] | kata nama | alat pemegang periuk panas yang dibuat daripada perca kain; tokkon. | Bawak sini tokpu, mak nak angkat kuali panas. | [bA.wA/ si.ni to/.pu mA/ nA/ AN.kAt ku.wA.li pA.nAs] | Bawa ke sini kain pemegang periuk itu, emak nak angkat kuali panas. |
tokkon | [to/.kon] | kata nama | alat pemegang periuk panas yang dibuat daripada perca kain; tokpu. | Mane tokkon ni, periyok ni panas sangat, meleco tangan kawan. | [mA.n« to/.kon ni p«.Äi.jo/ ni pA.nAs sA.NAt m«.l«.tSo tA.Nan | Mana kain pemegang, periuk ini panas sangat, melecur pula tangan saya. |
cop | [tSop] | kata nama | sejenis alat yang tajam matanya seperti mata tombak yang digunakan khusus untuk mengupas sabut kelapa, selumbat; solak. | Mate cop tu selalu Pak Baka asah nak senang die kupas kelapa. | [mA.t« tSop tu s«.lA.lu pA/ bA.kA A.sAh nA/ s«.nAN di.j« | Mata selumbat itu selalu diasah oleh Pak Bakar supaya senang dia mengupas sabut kelapa. |
solak | [so.lA/] | kata nama | sejenis alat yang tajam matanya seperti mata tombak yang digunakan khusus untuk mengupas sabut kelapa, selumbat; cop | Mate solak tu selalu Pak Baka asah nak senang die kupas sabot kelapa. | [mA.t« so.lA/ tu s«.lA.lu pA/ bA.kA A.sAh nA/ s«.nAN di.j« | Mata selumbat itu selalu diasah oleh Pak Bakar supaya senang dia mengupas sabut kelapa. |
dubul | [du.bol] | kata adjektif | tumpul (pada alat, senjata dan lain-lain). | Mate parang ni dubol sangat. | [mA.t« pA.ÄAN ni du.bol sA.NAt] | Mata parang ini sangat tumpul. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 2. sejenis alat daripada besi atau nibung untuk mengopek kelapa. Alat ini dicacak kukuh di tanah dengan matanya ke atas. Buah kelapa ditekan di mata cop untuk memisahkan sabut daripada tempurungnya. | Kalu nak kopek nyoq banyak-banyak cop lebeh cepat dari pakai golok. | [kA.lu nA/ k.pE/ øâÖ bA.øA/.bA.øA/ tSp l«.beh tS«.pAt dA.Òi pA.kAj g.l/] | Kalau hendak mengopek kelapa yang banyak, lebih cepat menggunakan cop daripada golok. |
cekam | [tS«.kAm] | kata nama | alat menanam padi yang dibuat daripada buluh yang digunakan di sawah, (tugal ialah alat untuk menanam padi huma). | Kalu pakai cekam, tiap-tiap taon kena buat baru, kuku kambin tahan sampai bila-bila. | [kA.lu pA.kAj tS«.kAm ti.jAp.ti.jAp tAon k«.nA bu.wAt bA.Òu ku.ku kAm.bin tA.hAn sAm.pAj bi.lA.bi.lA] | Kuku kambing yang diperbuat daripada besi lebih tahan lama jika dibandingkan dengan cekam. |
| | | 2. gerudi, alat penebuk lubang, penggerek. | Tukang kayu tebok lubang kat papan pakai gremit. | [tu.kAN kA.ju t«.bo/ lu.bAN kAt pA.pAn pA.kAj gÒ«.mit] | Tukang kayu itu menebuk lubang di papan dengan dengan menggunakan gerudi |
wing | [wiN] | kata nama | alat pemerah tebu (air) yang dibuat daripada kayu dan diputarkan dengan bantuan tenaga haiwan atau manusia. | La ni orang tak guna dah wing nak perah tebu, orang guna mesen tebu. | [lA ni .ÒAN tA/ gu.nA dAh wiN nA/ p«.ÒAh t«.bu .ÒAN gu.nA me.sen t«.bu] | Zaman sekarang orang tidak lagi menggunakan wing untuk memerah tebu, tetapi menggunakan mesin tebu. |
kote | [k.tE] | kata nama | alat kelamin lelaki, konek, zakar, pelir. | | | |
dajal | [dA.dZAl] | kata nama | alat penggali atau pengorek tanah bermata dua yang dibuat daripada besi, panjang hulunya kira-kira setengah meter, kedua-dua matanya melengkung; dajai. | Banyak batu keraeh tang tu, kalu nak buat lubang, kenala guna dajal. | [bA.øA/ bA.tu k«.ÒAEh tAN tu kA.lu nA/ bu.wAt lu.bAN k«.nA.lA gu.nA dA.dZAl] | Banyak batu keras di situ, kalau hendak menggali lubang, mestilah menggunakan dajal. |
dajai | [dA.dZAj] | kata nama | alat penggali atau pengorek tanah bermata dua yang dibuat daripada besi, panjang hulunya kira-kira setengah meter, kedua-dua matanya melengkung; dajal. | Banyak batu keraeh tang tu, kalu nak buat lubang, kenala guna dajai. | [bA.øA/ bA.tu k«.ÒAEh tAN tu kA.lu nA/ bu.wAt lu.bAN k«.nA.lA gu.nA dA.dZAj] | Banyak batu keras di situ, kalau hendak menggali lubang, mestilah menggunakan dajai. |
cam | [tSAm] | kata nama | sejenis alat mengangkat tanah, (pasir dan sebagai) dibuat daripada rotan atau bilah buluh dan sebagai. Bentuknya terbuka dan mempunyai birai sebagai pemegang (kadang-kadang ada telinga), pongkes. | Kalu nak gotong-royong kita kena sedia banyak cam, nak buat angkot sampah. | [kA.lu nA/ g.tN.Ò.jN ki.tA k«.nA s«.di.jA bA.øA/ tSAm nA/ bu.wAt AN.kot sAm.pAh] | Untuk bergotong-royong, kita mesti menyediakan pongkes yang banyak untuk mengangkut sampah. |
rusam | [Òu.sAm] | kata nama | sejenis alat (batang atau pegangannya daripada kayu atau kayu yang boleh berputar) untuk mengajar anak-anak kecil berjalan. | Dulu depa pakai rusam nak ajaq anak depa bejalan. | [du.lu dE.pA pA.kAj Òu.sAm nA/ A.jA)Ö A.nA/ dE.pA b«.dZA.lAn] | Dahulu ibu bapa menggunakan rusam untuk melatih anak-anak mereka berjalan. |
redai | [Ò«.dAj] | kata nama | sejenis alat daripada logam (besi, dawai) yang dijalin seperti mata punai atau berpetak-petak untuk membakar, menyalai, memanggang dan lain-lain. | Depa kena tambah redai tu pasai temakau hak kena jemoq dah betambah. | [dE.pA k«.nA tAm.bAh Ò«.dAj tu pA.sAj t«.mA.kAw hA/ k«.nA dZ«.m)Ö dAh b«.tAm.bAh] | Mereka kena tambah tempat jemuran itu kerana tembakau yang hendak dijemur sudah bertambah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
doklak | [d:/.lA)/] | kata nama | zaman dahulu kala, zaman purba, lama. | Zame doklak tak dok alak-alak srupo loni. | [zA.mE d:/.lA)/ tA/ d/ A.lA/.A.lA/ sÄu.p l:.ni] | Zaman dulu tak ada alat-alat seperti sekarang. |
genjok | [g:«n.dZ/] | kata nama | alat pemukul telur. | Kakok guno genjok nok buwak kek. | [kA.k/ gu.n g:«n.dZ/ n/ bu.wA/ kE/] | Kakak menggunakan alat pemukul telur untuk membuat kek. |
gerak | [g:«.ÄA/] | kata nama | sejenis alat untuk menghancurkan tanah di sawah. | Gerak diyo patoh maso dok wak krijo kebon. | [g:«.ÄA/ di.j pA.th mA.s do/ wA/ kÄi.dZ k«.bon] | Alat penghancur tanah dia patah semasa buat kerja di kebun. |
prange | [pÄA.NE] | kata nama | sejenis alat pemanggang yang diperbuat daripada buluh atau besi. | Kapek ike tu denge prange dulu, baru baka. | [kA.pe/ i.kE tu d«.NE pÄA.NE du.lu bA.Äu bA.kA] | Kapit ikan tu dengan alat pemanggang dulu, baru bakar. |
ngoyok | [N:.j/] | kata nama | sejenis alat untuk mengupas sabut kelapa daripada bijinya. | Kalu nyo tu banyok, mung keno guno ngoyok. | [kA.lu ø tu bA.ø/ muN k«.n gu.n N:.j/] | Kalau kelapa tu banyak, kamu kena gunakan alat pengupas. |
tuwa | [tu.wA] | kata nama | sejenis alat untuk menangkap ikan (yang membolehkan ikan masuk tetapi tidak boleh keluar), lukah. | Diyo tehe tuwa payo nak-nak ari. | [di.j tE.hE tu.wA p:A.j nA/.nA/ A.Äi] | Dia memasang lukah di paya setiap hari. |
paha | [pA.hA] | kata nama | sejenis alat untuk menggemburkan dan membalikkan tanah, mata tenggala. | Kalu kito nok galo tanoh, kito keno pege paha molek, baru jadi. | [kA.lu ki.t n/ g:A.l tA.nh ki.t k«.n p«.gE pA.hA m:.lE/ bA.Äu dZ:A.di] | Kalau kita nak membajak sawah, kita kena pegang mata tenggalanya betul-betul, baru menjadi. |
nyolek | [ø:.lE/] | kata nama | sejenis alat untuk mengeluarkan isi kelapa daripada tempurung, pencungkil. | Nyo tu beloh doh, guno nyolek la, kalu nok ambek isi gak. | [ø tu b«.lh dh gu.n ø:.lE/ lA kA.lu n/ Am.be/ i.si gA/] | Kelapa tu dah dibelah, gunakan pencungkil kalau nak ambil isinya. |
naye | [nA.jE] | kata nama | sejenis alat yang digunakan untuk menggemburkan dan membalikkan tanah, mata tenggala. | Naye ambo patoh, pasa tu ambo tok gi galo. | [nA.jE Am.b pA.th pA.sA tu Am.b t/ gi g:A.l] | Mata tenggala saya patah, sebab tu lah saya tak pergi menenggala. |
nangga | [nAN.gA] | kata nama | sejenis alat untuk menghancurkan tanah, tenggala. | Ayoh guno nangga, nok praco tanoh pade. | [A.jh gu.n nAN.gA n/ pÄA.tS tA.nh p:A.dE] | Ayah menggunakan tenggala, nak menghancurkan tanah di sawah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
telempong | [t.lEm.pN] | kata nama | alat muzik tradisional yang berupa gong-gong kecil daripada perunggu yang berbentuk periuk dan berbusut di tengah-tengah yang dimainkan secara berkumpulan; caklempong. | | | |
caklempong | [tSA/lEm.pN] | kata nama | alat muzik tradisional yang berupa gong-gong kecil daripada perunggu yang berbentuk periuk dan berbusut di tengah-tengah yang dimainkan secara berkumpulan; telempong. | | | |
saluang | [sA.lu.wAN] | kata nama | sejenis alat tiupan yang dibuat daripada buluh, sebangsa seruling tiada penahan angin pada lubang buluh. | Saluang ko so bangso dongan soruleng. | [sA.lu.wAN k s.bAN.s d.NAn s.Äu.leN] | Saluang sebangsa dengan seruling. |
cobak | [tS.bA/] | kata nama | sejenis alat berjari tiga untuk mencangkul tanah. | Tanah yang koreh tu lambuk dongan cobak. | [tA.nAh jAN k.ÄEh tu lAm.bu/ d.NAn tS.bA/] | Tanah yang keras itu gemburkan dengan cebak. |
pompoyan | [pm.p.jAn] | kata nama | alat menggulung tali seperti roda, gelendong. | Pokojo-pokojo TEN tongah tarek kabel dari pompoyan. | [p.k.dZ p.k.dZ tEn t.NAh tA.ÄE/ kA.bEl dA.Äi pm.p.jAn] | Pekerja-pekerja TEN tengah tarik kabel dari gelendong. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
penglong | [p«N.loN] | kata nama | alat penyiram tanam-tanaman yang dibuat daripada tin atau plastik. | Tesumbat pulak penglong aku ni, patut le ae tak keluau. | [t«.sum.bAt pu.lA/ p«N.loN A.ku ni pA.tut l« Ae tA/ k«.lu.wAw] | Tersumbat pula alat penyiram air aku ini, patutlah air tidak keluar. |
ale bangke | [A.le bAN.k«] | | sejenis alat yang diperbuat daripada besi panjang yang pada satu hujung berbentuk seperti mata pahat, dan pada hujung yang satu lagi mempunyai bentuk yang bercabang dan melengkung. Alat ini boleh digunakan untuk mengopek kulit pokok kayu dan mencabut paku dengan mudah. | Paku ni besau, umpil le paku ni gune ale bangke. | [pA.ku ni b«.sAw um.pil l« pA.ku ni gu.n« A.le bAN.k«] | Paku ini besar, gunakanlah ale bangke untuk mencabutnya. |
tajak | [tA.dZA/] | kata nama | sejenis alat yang mempunyai batang berbentuk bulat atau segi empat dan mempunyai pisau tajak pada hunjungnya. Digunakan untuk menggali lubang, atau memotong tangkai buah kelapa sawit. | Kau nak buat lubang tu, pakai le tajak. | [kAw nA/ bu.wAt lu.bAN tu pA.kAj l« tA.dZA/] | Engkau hendak buat lubang itu, pakailah tajak. |
kelontang | [k«.lon.tAN] | kata nama | alat untuk menandakan adanya jaring hanyut yang dipasang di sesebuah kawasan laut pada waktu malam. Kelontang berupa rakit kecil yang mempunyai papan dan lampu pada tiang yang tegak di atas dan dihubungkan pada pelampung jaring tersebut. Jikalau waktu malam, dipasang lampu dan waktu siang dipasang bendera. | Pasang le bendere baru nampak kelontang kite. | [pA.sAN l« b«n.de.Ä« bA.Äu nAm.pA/ k«.lon.tAN ki.t«] | Pasanglah bendera baru nampak kelontang kita. |
sungko | [suN.ko] | kata nama | sejenis alat untuk menangkap udang geragau yang lazimnya dibuat daripada buluh. | Kalau nak tangkap udang geragau pakai le sungko. | [kA.lAw nAk tAN.kAp u.dAN g«.ÄA.gAw pA.kAj l« suN.ko] | Kalau nak tangkap udang geragau pakailah sungko |
cendakau | [tS«n.dA.kAw] | kata nama | alat pada tali kail yang boleh berpusing-pusing apabila ikan memakan umpan supaya kail tidak rosak. | Cendakau dah rosak ke, tak puseng-puseng pon! | [tS«n.dA.kAw dAh Äo.sA/ k« tAk pu.seN pu.seN pon] | Cendakau dah rosak agaknya, tak berpusing lagi. |
pelurut | [p«.lu.Äut] | kata nama | sejenis alat biasanya diperbuat daripada buluh yang digunakan untuk melurut daun anyaman, seperti daun mengkuang dan pandan, supaya menjadi rata dan lembut. | Bak sini pelurut tu, mak nak lurut mengkuang. | [bA/ si.ni p«.lu.Äut tu mA/ nA/ lu.Äut m«N.ku.wAN] | Berikan pelurut tu mak nak lurut mengkuang. |
langgai | [lAN.gAj] | kata nama | alat untuk menangkap udang yang terdiri daripada kerangka buluh dan jaring yang agak rapat matanya. Bahagian depan langgai berupa jaring yang terbuka lebar untuk menyodok permukaan lumpur manakala bahagian belakangnya berkarung atau berbentuk kerucut yang berinjap. | Gunekan langgai jareng alus kalau nak jerat geragau. | [gu.n«.kAn lAN.gAj dZA.ÄeN A.lus kA.lAw nA/ dZ«.ÄAt g«.ÄA.gAw] | : Gunakan langgai jaring halus kalau nak jerat geragau. |
kiyap | [ki.jA)p] | kata adjektif | berkenaan bateri, alat berkuasa bateri atau berenjin yang rosak atau tidak berfungsi. | Bateri ini dah kiyap, kene beli baru ni. | [bA.t«.Äi ni dAh ki.jA)p k«.n« b«.li bA.Äu ni] | Bateri ini sudah habis kuasanya, kena beli yang baru. |
serampang udang | [s«.ÄAm.pAN u.dAN] | | sejenis alat menangkap udang galah yang matanya diperbuat daripada besi bercabang tiga. | Aku dapat udang ni gune serampang udang ni le. | [A.ku dA.pAt u.dAN ni gu.n« s«.ÄAm.pAN u.dAN ni l«] | Aku dapat udang ini menggunakan serampang udang inilah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
aran | [A.ÄAn] | kata nama | alat menangkap ikan daripada galah panjang, tali tangsi dan mata kail. Alat ini dicacakkan di tengah sungai. | Bila sungei toho, ayah gi tahan aran. | [bi.lA su.Nei t.h A.jAh gi tA.hAn A.ÄAn] | Bila air sungai surut ayah pergi tahan aran. |
legang | [l«.gAN] | kata nama | alat untuk menghalau musuh tanaman. | Koi gune legang, tu monyet tak datang. | [koj gu.n« l«.gAN tu mo.øet tA/ dA.tAN] | Saya menggunakan legang, sebab itulah monyet tidak datang. |
jut | [dZut] | kata nama | sejenis alat menangkap ikan dengan menggunakan joran yang diikat pada bakul dan boleh menjerut (biasanya untuk menangkap ikan kaloi). | Boh la keladi dalam jut tu kalo nok dapat ikan besa. | [boh lA k«.lA.di dA.lAm dZut tu kA.lo no/ dA.pAt i.kAn b«.sA] | Masukkanlah keladi ke dalam jut itu kalau hendak mendapatkan ikan besar. |
solak | [s.lA] | kata nama | sejenis alat mengupas kelapa seperti lembing yang dicacak di atas tanah. | Nok koyok nyo banyok kene gune solak. | [n k.j ø bA.ø k«.n« gu.n« s.lA] | Kalau hendak mengupas banyak kelapa perlu menggunakan solak |
ketawak | [k«.tA.wA/] | kata nama | alat bunyi-bunyian daripada logam yang bertombol, dibunyikan dengan dipalu. | Pak menteri pukol ketawak rasmi sukan. | [pA/ m«n.t«.Äi pu.kol k«.tA.wA/ ÄAs.mi su.kAn] | Menteri memukul ketawak untuk merasmikan sukan. |
kelentong | [k«.lEn.toN] | kata nama | alat bunyian yang dibuat daripada kayu berongga yang digunakan di surau. | Orang puko kelentong, doh masok waktu agaknye. | [o.ÄAN pu.ko k«.lEn.toN dh mA.s/ wA/.tu A.gA/.ø«] | Orang pukul kelentong, sudah masuk waktu agaknya. |
kantan | [kAn.tAn] | kata nama | 1. alat kelamin binatang jantan (seperti kuda, lembu, gajah) | | | |
jereme | [dZ«.Ä«.m«] | kata nama | alat menangkap ikan seperti lukah tetapi diperbuat daripada jaring halus (mata punai). | Aki tahan jereme kat sungai. | [A.ki tA.hAn dZ«.Ä«.m« kAt su.NAj] | Aki menahan jerema di sungai. |
cokok I | [tS.k/] | kata nama | alat untuk mengangkat gasing yang sedang berputar | Elok buat cokok dari kayu keraih. | [E.lo/ bu.wAt tS.k/ dA.Äi kA.ju k«.ÄAC] | Elok buat cokok daripada kayu keras. |
pelipek | [p«.li.pe/] | kata nama | sejenis alat yang diperbuat daripada buluh dan berlidah, gunanya untuk memanggil binatang buruan seperti ayam hutan. | Ayoh hande tiyuk pelipek. | [A.joh hAn.de ti.ju/ p«.li.pe/] | Ayah handal meniup pelipek. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
ghazal pati | [xA.zAl pA.ti] | | kumpulan muzik berirama padang pasir dengan menggunakan alat -alat seperti gambus, akordian, biola dan lain-lain. Terdapat juga penari gelek lelaki yang berhias menyerupai perempuan dan kumpulan lawak jenaka. | La ni ghazal pati dah tak dak darai menari. | [lA ni xA.zAl pA.ti dAh tA dA dA.ÒAj m«.nA.Òi] | Sekarang ini ghazal pati sudah tidak ada pondan menari. |
raket | [ÒA.ket] | kata nama | alat daripada pelepah rumbia untuk mengangkut ikatan semaian dari tapak semaian ke petak sawah. Ikatan anak semian akan diletakkan di atas pelepah dan ditarik. | La ni tak pakai raket lagi pasai orang tanam padi pakai serak. | [lA ni tA/ pA.kAj ÒA.ket lA.gi pA.sAj .ÒAN tA.nAm pA.di pA.kAj sE.ÒA/] | Sekarang tidak guna raket kerana orang menanam padi secara menabur. |
dajai | [dA.dZAj] | kata nama | alat penggali atau pengorek tanah bermata dua yang dibuat daripada besi, berhulu dan mempunyai dua mata yang melengkung | Kita kena pakai dajai nak korek lubang pasai tanah tu banyak batu. | [ki.tA k«.nA pA.kAj dA.dZAj nA ko.Òe lu.bAN pA.sAj tA.nAh tu bA.øA bA.tu] | Kita perlu guna dajai untuk mengorek lubang sebab tanah itu banyak batu. |
cam | [tSAm] | kata nama | sejenis alat mengangkat tanah, pasir dan sebagainya yang diperbuat daripada logam, bentuknya seperti pongkes. | Kaut pasaik dengan cam, bawak ataih lori. | [kA.wut pA.si.jA)Ö d«.NAn tSAm bA.wA/ A.tAC lo.Òi] | Kaut pasir dengan cam, bawa ke atas lori. |
melocot | [m«.l.tSot] | kata kerja | merangsangkan alat kelamin secara luar tabii supaya mencapai kemuncak syahwat | | | |
terebe I | [t«.Ò«.bE] | kata nama | lastik iaitu alat berbentuk canggap biasanya daripada kayu dan diikat getah pada kedua-dua canggap | La ni terebe ada juai kat kedai tapi hat plastik. | [lA ni t«.Ò«.bE A.dA dZu.wAj kAt k«.dAj tA.pi hAt plAs.ti/] | Sekarang lastik ada dijual di kedai tetapi daripada plastik. |
rongkah | [ÒN.kAh] | kata kerja | merosakkan sesuatu yang keras kerana sebab-sebab tertentu (berkenaan pintu, alat permainan, peralatan elektrik) | Depa rongkah pintu pasai tetingai kunci. | [dE.pA ÒN.kAh pin.tu pA.sAj t«.tiN.gAj kun.tSi] | Mereka merosakkan pintu sebab tertinggal kunci. |
|
Tesaurus |
---|
| Tiada maklumat tesaurus untuk kata alat |
|
|