Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
melela | [m«.l«.lA] | kata nama | kesan atau bekas pada anggota badan, tangan atau kaki akibat pukulan dengan rotan, kayu, lidi dan lain-lain. | Tengok ni, melela lengan adek, kau pukol. | [te.No/ ni m«.l«.lA l«.NAn A.de/ kAw pu.kol] | Tengok sini, berbekas lengan adik yang engkau pukul. |
tebekeh | [t«.b«.keh] | kata adjektif | terbuka, misalnya butang baju. | Tengok tu, butang baju die tebekeh. | [te.No/ tu bu.tAN bA.dZu di.j« tu t«.b«.keh] | Lihat itu, butang bajunya terbuka. |
keloleng | [k«.lo.leN] | kata adjektif | comot atau kotor (terutama pada bahagian kaki). | Tengok adek kau tu, keloleng sekali, tentu maen lecak. | [te.No/ A.de/ kAw tu k«.lo.leN s«.kA.li t«n.tu mAen le.tSA/] | Lihat adik engkau itu, comot sekali, sudah tentu bermain lecak |
ngelese | [N«.le.se] | kata kerja | berkelakuan manja kerana berhajatkan sesuatu; lentok kulai, liok lentai. | Tengok orang besiap, mulelah die ngelese nak ikot. | [te.No/ o.ÄAN b«.si.jAp mu.l«.lAh di.j« N«.le.se nA/ i.kot] | Nampak orang sedang bersiap, mulalah dia berkelakuan manja supaya dapat ikut. |
menuah-nuah | [m«.nu.wAh.nu.wAh] | kata adjektif | manja yang berlebihan sehingga kelihatan mengada-ngada. | Meluat aku tengok perangai kau menuwah-nuwah amat. | [m«.lu.wAt A.ku te.No/ p«.ÄA.NAj kAw m«.nu.wAh/.nu.wAh | Meluat aku melihat perangai engkau ini, manja berlebih-lebihan. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
rudui | [Òu.duj] | kata adjektif | mengantuk, mata layu. | Aku tengok hang ni rudui saja, hang tak cukop tidoq ka. | [A.ku tE.N/ hAN ni Òu.duj sA.dZA hAN tA/ tSu.kop ti.d)Ö kA] | Aku lihat engkau ini mengantuk sahaja, engkau tidak cukup tidurkah. |
mengunjong | [m«.Nun.dZoN] | kata kerja | menziarahi kematian. | Ramai orang mengunjong tengok tok pengulu mati. | [ÒA.mAj .ÒAN m«.Nun.dZoN tE.N/ to/ p«.Nu.lu mA.ti] | Ramai orang menziarahi kematian tok penghulu. |
| | | 2. meluat dan benci kerana tidak berkenan dengan kelakuannya. | Aku melugai tengok perangai anak dara hak tak senonoh tu. | [A.ku m«.lu.gAj tE.N/ p«.ÒA.NAj A.nA/ dA.ÒA hA/ tA/ s«.no.noh tu] | Aku meluat melihat tingkah laku anak gadis yang tidak senonoh itu. |
idap | [i.dAp] | kata adjektif | asyik atau leka. | Dia dok idap tengok tb, sampai lupa nak baca buku. | [di.jA do/ i.dAp tE.N/ ti.bi sAm.pAj lu.pA n/ bA.tSA bu.ku] | Dia leka menonton tv, sehingga lupa hendak membaca buku. |
bang | [bAN] | kata kerja | memasang telinga, mendengar. | Budak ni tak buleh tengok mak pak dia dok sembang, dia dok nak bang saja. | [bu.dA/ ni tA/ bu.leh tE.N/ mA/ pA/ di.jA do/ sEm.bAN di.jA do/ nA/ bAN sA.dZA] | Setiap kali emak dan ayahnya bercakap dia memasang telinga. |
tenang | [tE.nAN] | kata kerja | fikir, ramal, perembang | Aku dok tenang-tenang tengok, nampak tak buleh jadi. | [A.ku do/ tE.nAN.tE.nAN tE.N/ nAm.pA/ tA/ bu.leh dZA.di] | Aku fikir-fikir, nampaknya tidak boleh jadi. |
roplah | [Òp.lAh] | kata adjektif | serba salah, gelisah, cemas; ropelah. | Sepa tengok hang ni ropelah saja, tunggu keputusan pereksa. | [sE.pA tE.N/ hAN ni Òp.lAh sA.dZA tuN.gu k«.pu.tu.sAn p«.Òe/.sA] | Kami lihat kamu sentiasa gelisah semasa menunggu keputusan peperiksaan. |
ropelah | [Òo.p«.lAh] | kata adjektif | serba salah, gelisah, cemas; roplah. | Sepa tengok hang ni ropelah saja, tunggu keputusan pereksa. | [sE.pA tE.N/ hAN ni Òo.p«.lAh sA.dZA tuN.gu k«.pu.tu.sAn p«.Òe/.sA] | Kami lihat kamu sentiasa gelisah semasa menunggu keputusan peperiksaan. |
pelau | [p«.lAw] | kata adjektif | hampa, sia-sia. | Dia berasa pelau, bila tengok adek-beradek dia dok teruih betengkaq pasai arta pesaka pak dia. | [di.jA b«.ÒA.sA p«.lAw bi.lA tE.N/ A.de/.b«.ÒA.de/ di.jA do/ t«.Òuih b«.t«N.kA)Ö pA.sAi Ar.tA p«.sA.kA pA/ di.jA] | Dia merasa hampa apabila didapati adik-beradiknya terus bergaduh pasal harta pusaka ayah mereka. |
mengeben | [m«.NE.bEn] | kata kerja | mengurat, memikat. | Dia tu tak buleh tengok pompuan dahi licin, dia asyik dok mengeben. | [di.jA tu tA/ bu.leh tE.N/ pom.pu.wAn dA.hi li.tSin di.jA A.Se/ do/ m«.NE.bEn] | Dia itu pantang melihat perempuan berdahi licin, terus menguratnya. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
balah | [bA.lAh] | kata tugas | kata yang menunjukkan perbandingan (sesuatu, seseorang), bagai, seperti, macam. | Aku tengok muko anok mung balah ore puteh. | [] | Aku tengok wajah anak kamu seperti muka orang putih. |
juwok | [dZu.w/] | kata adjektif | jemu, jelak. | Juwok bena aku tengok pranga diyo tu. | [dZu.w/ b«.nA A.ku tE.N/ pÄA.NA di.j tu] | Jelak sungguh aku tengok perangai dia tu. |
ngagoh | [N:A.gh] | kata kerja | senyum dalam tidur (berkenaan bayi). | Acu tengok adek dok ngagoh tu. | [A.tSu tE.N/ A.de/ do/ N:A.gh tu] | Cuba tengok adik senyum dalam tidur tu. |
wa | [wA)] | kata adjektif | panas hati atau marah; beduwa. | Ambo gak, wa sunggoh tengok ko pranga diyo. | [Am.b gA/ wA) suN.goh tE.N/ k pÄA.NA di.j] | Saya marah sungguh tengok perangainya. |
temila | [t«.mi.lA] | kata nama | sejenis alat untuk menangkap ikan. | Mari kito gi tengok temila sunga. | [mA.Äi ki.t gi tE.N/ t«.mi.lA s:u.NA] | Mari kita pergi tengok temilar di sungai. |
beduwa | [b«.du.wA)] | kata adjektif | panas hati atau marah; wa. | Ambo gak, beduwa sunggoh tengok ko pranga diyo. | [Am.b gA/ b«.du.wA) suN.goh tE.N/ k pÄA.NA di.j] | Saya marah sungguh tengok perangainya. |
potek | [p:.tE)/] | kata nama | kedudukan yang paling tinggi dan jelas, puncak. | Takdi ambo tengok rima aka dok potek bukek tu. | [tA/.di Am.b tE.N/ Äi.mA A.kA do/ p:.tE)/ bu.ke/ tu] | Tadi saya tengok harimau akar di puncak bukit tu. |
jongok angok | [dZ:.N/ A.N/] | | keadaan orang ramai yang sedang melihat sesuatu dengan asyik sekali. | Dok tengok gapo gak jongok angok tu. | [do/ tE.N/ g:A.p gA/ dZ:.N/ A.N/ tu] | Sedang tengok apa ramai-ramai tu. |
sekung | [s«.kuN] | kata adjektif | berkenaan pasangan, ubat-ubatan dan lain-lain yang sepadan, secocok, sesuai, serasi. | Aku tengok mung sekung denge Minoh tu. | [Aku tE.N/ muN s«.kuN d«.NE mi.nh tu] | Saya tengok kamu sepadan dengan Minah tu. |
lek-lek | [lE)/.lE)/] | kata adjektif | benar-benar, betul-betul, sungguh-sungguh. | Takdi ambo tengok lek-lek bendo tu dok ado sini. | [tA/.di Am.b tE.N/ lE/.lE/ b«n.d tu do/ A.d s:i.ni] | Tadi saya tengok betul-betul benda tu ada di sini. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
londa | [ln.dA] | kata nama | alur, jalur (di tanah), kesan laluan binatang. | Tengok londae dah tau bosa ko kocik ulae. | [tE.N/ ln.dA.E dAh tAu: b.sA k k.tSE/ u.lA.E] | Tengok kesannya sudah tahu besar atau kecil ularnya. |
lopan | [l.pAn] | kata nama | lembah lereng bukit. | Dian kek lopan tu dah rahat, poi tengok. | [di.jAn kE/ l.pAn tu dAh ÄA.hAt pi tE.N/] | Durian di lembah itu sudah gugur, pergi tengok. |
jongkeh I | [dZN.keh] | kata kerja | ketawa yang amat sangat. | Jongkeh den bilo tengok corito Tompel. | [dZN.keh dEn bi.l nE.N/ tS.Äi.t tm.pEl] | Ketawa yang amat saya apabila menonton cerita Tompel. |
doda dawah | [d.dA dA.wAh] | kata adjektif | kelam-kabut. | Dongae yo, Dolah kono langga koreto, doda dawah lah sokampong nak poi nengok di sopita. | [d.NA.E j d.lAh k.n lAN.gA k.ÄE.t d.dA dA.wAh lAh s.kAm.poN nA/ pi nE.N/ di s.pi.tA] | Dengar saja Dolah kena langgar kereta, kelam-kabutlah sekampung hendak pergi tengok di hospital. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
layang-layang tekpi | [lA.jAN.lA.jAN tE/.pi] | | layang-layang Melayu yang ditampal gambar tekpi pada permukaannya. | Tengok layang-layang aku ni, layang-layang tekpi, cantek tak? | [tE.N/ lA.jAN.lA.jAN A.ku ni lA.jAN.lA.jAN tE/.pi tSAn.te/ tA/] | Tengok layang-layang aku ini telah dilukis dengan gambar tekpi, cantikkah? |
mengemit-ngemit | [m«.N«.mit.N«.mit] | kata adjektif | berkenaan ulat yang banyak dan bergerak-gerak. | Hi, geli aku tengok ulat tu mengemit-ngemit. | [hi g«.li A.ku te.No/ u.lAt tu m«.N«.mit.N«.mit] | Hi, geli aku tengok ulat itu mengemit-ngemit! |
melalang | [m«.lA.lAN] | kata adjektif | berkenaan mata yang terbeliak dan melilau-lilau yang dikaitkan dengan gangguan makhluk halus. Biasanya menimbulkan perasaan takut pada orang yang memandang. | Kene rasok agaknye, mate die melalang tengok orang kelileng. | [k«.n« ÄA.so/ A.gA/.ø« mA.t« di.j« m«.lA.lAN t«.No/ o.ÄAN k«.li.leN] | Mata dia terbeliak dan melilau-lilau tengok orang di sekeliling. |
bekemayau | [b«.k«.mA.jAw] | kata adjektif | berpinar-pinar. | Bekemayau pulak mate aku ni tengok lampu di Kuale Lumpo. | [b«.k«.mA.jAw pu.lA/ mA.t« A.ku ni te.No/ lAm.pu di ku.A.l« lum.po] | Berpinar-pinar pulak mata aku ini tengok lampu di Kuala Lumpur. |
siku-siku | [si.ku.si.ku] | kata nama | bahagian hujung kiri dan kanan tulang melintang layang-layang yang dilengkongkan. | Siku-siku layang-layang kau ni aku tengok senget aje. | [si.ku.si.ku lA.jAN.lA.jAN kAw ni A.ku t«.No/ s«.Net A.dZ«] | Kedua-dua bahagian tepi layang-layang engkau ini aku tengok senget sahaja. |
jurai-jemarai | [dZu.ÄAj.dZ«.mA.ÄAj] | kata adjektif | berkenaan pakaian atau rambut seseorang yang tidak terurus. | Panjang sangat rambot kau ni, jurai-jemarai aku tengok. | [pAn.dZAN sA.NAt ÄAm.bot kAw ni dZu.ÄAj.dZ«.mA.ÄAj A.ku te.No/] | Panjang sangat rambut engkau ini, tidak terurus aku tengok. |
belapok-harok | [b«.lA.po/.hA.Äo/] | kata adjektif | berkenaan sesuatu barang yang amat kotor dengan debu kerana lama terbiar. | Cobe kau basoh kasot tu, dah belapok-harok mak tengok. | [tSu.b« kAw bA.soh kA.sot tu dAh b«.lA.po/ hA.Äo/ mA/ tE.No/] | Cuba engkau basuh kasut itu, sudah berdebu emak tengok. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
licin menyanyo | [li.tSiN m«.øA.ø] | | berkenaan keadaan sesuatu yang berkilat. | Ce tengok kulet die, licin menyanyo. | [tS« tE.No/ ku.let di.j« li.tSiN m«.øA.ø] | Cuba tengok kulitnya, licin berkilat. |
nyentat | [ø«n.tAt] | kata adjektif | berkenaan kelakuan seseorang yang mengada-ngada. | Budok ni, lagi koi tengok, lagi nyentat. | [bu.d/ ni lA.gi koj tE.No/ lA.gi ø«n.tAt] | Budak ni, lagi saya tengok, lagi mengada-ngada. |
kecapi | [k«.tSA.pi] | kata adjektif | berkenaan pergerakan tangan yang sangat cepat. | Koi kenan beno tengok wek ngayam, kecapi ngat. | [koj k«.nAn b«.no tE.No/ wE/ NA.jAm k«.tSA.pi NAt] | Saya suka benar tengok nenek mengayam, cepat sangat. |
pocekpon | [p.tSE.pon] | kata tugas | mengiakan percakapan seseorang. | Semalam koi tengok si Milah bejalan dengan laki orang, pocekpon. | [s«.mA.lAm kj tE.N si mi.lAh b«.dZA.lAn d«.NAn lA.ki .ÄAN p.tSE.pon] | Semalam saya tengok si Milah berjalan dengan suami orang, betullah. |
getan | [g«.tAn] | kata adjektif | geram. | Getan man tengok budok tok, mengade-ngade. | [g«.tAn mAn tE.N/ bu.d/ to/ m«.NA.d«.NA.d«] | Geram saya melihat budak itu, mengada-ngada. |
tekancu | [t«.kAn.tSu] | kata kerja | tergamam. | Koi tekancu tengok bende itam melintah. | [kj t«.kAn.tSu tE.N b«n.d« i.tAm m«.lin.tAC] | Saya tergamam apabila melihat lembaga hitam melintas. |
| | | 2. berkenaan rasa benci apabila melihat seseorang. | Koi toye ngat tengok muke Abang Den. | [kj t.j« NAt tE.N mu.k« A.bAN den] | Saya benci sangat melihat muka Abang Din. |
ralek | [ÄA.le/] | kata adjektif | asyik, leka. | Orang puteh tu ralek tengok orang besanding. | [.ÄAN pu.teh tu ÄA.le/ tE.No/ .ÄAN b«.sAn.diN] | Orang Inggeris itu asyik melihat orang bersanding. |
cukang | [tSu.kAN] | kata adjektif | tanda pangkah. | Esok ayah tok nok tengok buku ni banyak cukang. | [E.so/ A.jAh t/ n/ tE.N/ bu.ku ni bA.øA/ tSu.kAN] | Nanti ayah tidak mahu melihat buku sekolah ini banyak tanda pangkah. |
selepot | [s«.lE.pot] | kata kerja | duduk dengan tidak bergerak-gerak. | Adek selepot tengok mok buat kue. | [A.de s«.lE.pot tE.N m bu.wAt ku.we] | Adik selepot melihat emak membuat kuih |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kot-kot | [kot.kot] | kata tugas | barangkali, agak-agak, kalau-kalau | Co hang pi tengok dalam bilek kot-kot dia ada. | [tSo hAN pi tE.No/ dA.lAm bi.le/ kot.kot di.jA A.dA] | Cuba awak pergi tengok dalam bilik kalau-kalau dia ada. |
kembang tekak | [k«m.bAN t«.kA/] | | berasa tidak berselera apabila melihat makanan yang tidak disukai. | Tok kembang tekak tengok hotdog. | [to/ k«m.bAN t«.kA/ tE.No/ hot.dog] | Nenek tidak berselera tengok hotdog. |
| | | 2. berkenaan dengan sesuatu yang banyak dan tidak tersusun bededam. | Aku tengok pinggan bededam, penyegan sunggoh budak-budak ni nak basoh. | [A.ku tE.N piN.gAn b«.d«.dAm p«.ø«.gAn suN.goh bu.dA.bu.dA ni nA bA.soh] | Saya tengok pinggan bededam, malas sungguh budak-budak ini hendak membasuhnya. |
ginjat [ | [gin.dZAt] | kata kerja | berdiri pada hujung kaki dengan mengangkat tumit tinggi-tinggi, jengket; jinjat. | Hang ginjat tengok apa ada ataih lemari tu. | [hAN gin.dZAt tE.N A.pA A.dA A.tAC l«.mA.Òi tu] | Awak jengket tengok apa ada atas almari itu. |
pedukang aruih | [p«.du.kAN A.ÒuC] | | lelaki yang suka berfoya-foya dengan perempuan | Leman tu pedukang aruih, pantang tengok pompuan. | [l«.mAn tu p«.du.kAN A.ÒuC pAn.tAN tE.N pom.pu.wAn] | Sulaiman suka berfoya-foya, pantang tengok perempuan. |
menikoih | [m«.ni.koC] | kata adjektif | berkenaan dengan anak kucing yang aktif | Anak kucin ni menikoih sunggoh, pantang tengok benda menguet. | [A.nA/ ku.tSin ni m«.ni.koC suN.goh pAn.tAN tE.N/ b«n.dA m«.Nu.wet] | Anak kucing ini sangat aktif, pantang tengok benda menguit. |
| | | 2. berbohong. | Sepa gelembong kat adek kata pi tengok wayang. | [sE.pA g«.lem.boN kAt A.de/ kA.tA pi tE.No/ wA.jAN] | Kami berbohong pada adik pergi menonton wayang. |
| | | 2. rasa meluat atau benci | Naek melugai aku bila tengok perangai budak-budak muda tu. | [nAe/ m«.lu.gAj A.ku bi.lA tE.N/ p«.ÒA.NAj bu.dA/.bu.dA/ mu.dA tu] | Naik meluat saya apabila melihat perangai budak- budak muda itu. |
hanyut | [hA.øut] | kata kerja | tidur | Kami tengah syok tengok T.V. dia dah hanyut. | [kA.mi t«.NAh S tE.N ti.vi di.jA dAh hA.øut] | Kami sedang seronok menonton televisyen dia sudah tidur. |
| | | 2. menyapu atau mengesat sesuatu yang berair | Co hang relaih meja tu, aku tengok belengaih. | [tSo hAN Ò«.lAC mE.dZA tu A.ku tE.N b«.l«.NAC] | Cuba awak sapu meja itu, saya nampak belengas. |
|
Puisi |
---|
|
Anak Kini turun Kuantan, Tengok anak Kandi berdiri; Sungguh saya anak dagang, Di manakah tempat mengundur diri.
Lihat selanjutnya... |
|