Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tonjen | [ton.dZen] | kata nama | sejenis permainan kejar mengejar secara berkumpulan yang melibatkan seorang ibu yang akan mengejar kawan-kawan yang lain dan apabila tercuit oleh ibu, orang itu akan menggantikan ibu; maen jebat. | | | |
maen jebat | [mAen dZ«.bAt] | | sejenis permainan kejar-mengejar secara berkumpulan yang melibatkan seorang ibu yang akan mengejar kawan-kawan yang lain dan apabila tercuit oleh ibu, orang itu akan menggantikan ibu; tonjen. | | | |
kendarat | [k«n.dA.ÄAt] | kata nama | orang yang ditugaskan untuk menyediakan dan mengangkat hidangan jamuan semasa majlis kenduri. | Semue idangan kendarat yang bawak. | [s«.mu.w« i.dA.NAn k«n.dA.ÄAt jAN bA.wA/] | Semua hidangan itu diangkat oleh kendarat. |
cop | [tSop] | kata nama | sejenis alat yang tajam matanya seperti mata tombak yang digunakan khusus untuk mengupas sabut kelapa, selumbat; solak. | Mate cop tu selalu Pak Baka asah nak senang die kupas kelapa. | [mA.t« tSop tu s«.lA.lu pA/ bA.kA A.sAh nA/ s«.nAN di.j« | Mata selumbat itu selalu diasah oleh Pak Bakar supaya senang dia mengupas sabut kelapa. |
solak | [so.lA/] | kata nama | sejenis alat yang tajam matanya seperti mata tombak yang digunakan khusus untuk mengupas sabut kelapa, selumbat; cop | Mate solak tu selalu Pak Baka asah nak senang die kupas sabot kelapa. | [mA.t« so.lA/ tu s«.lA.lu pA/ bA.kA A.sAh nA/ s«.nAN di.j« | Mata selumbat itu selalu diasah oleh Pak Bakar supaya senang dia mengupas sabut kelapa. |
belumbah-lumbah | [b«.lum.bAh.lum.bAh] | kata adjektif | berkenaan kanak-kanak yang comot dan selekeh dengan kotoran selain makanan. | Dah muke si Asan tu belumbah-lumbah, gelilah abang kakaknye nak dekat. | [dAh mu.k« si AsAn tu b«.lum.bAh.lum.bAh g«.li.lAh A.bAN ] | Oleh sebab muka si Hassan itu comot dan selekeh, abang dan kakaknya geli menghampirinya. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 3. melakukan sesuatu dengan bersungguh-sungguh (biasanya dengan tujuan mengejar waktu); pulun. | Besok depa nak ambek baju, malam ni dia kampoi jaet sampai siap. | [bE.so/ d«.pA nA/ Am.be/ bA.dZu mA.lAm ni di.jA kAm.poi dZAet sAm.pAj si.jAp] | Besok mereka hendak mengambil baju, oleh itu malam ini dia menjahitnya bersungguh-sungguh sehingga siap. |
ngungam | [Nu.NAm] | kata kerja | berleter, merungut, mengomel. | Orang tua tu dok ngungam apa? | [.ÒAN tu.wA tu do/ Nu.NAm A.pA] | Apa yang dileterkan oleh orang tua itu? |
maneh silut | [mA.nEh si.lut] | | agak masam. | Buah hak depa makan nak maneh silut, pasai buah tu dah lasu. | [bu.wAh hA/ dE.pA mA.kAn nA/ mA.nEh si.lut pA.sAj bu.wAh tu dAh lA.su] | Buah yang dimakan oleh mereka itu agak masam sedikit kerana buah itu sudah lasu. |
bujang seron | [bu.dZAN sE.Òn] | | perempuan yang diceraikan oleh suaminya (janda) setelah dikahwinnya dalam waktu yang singkat. | La ni Timah tu bujang seron pasai laki dia cerai dia lepaeh kawen dua ari. | [lA ni ti.mAh tu bu.dZAN sE.Òn pA.sAj lA.ki di.jA tS«.ÒAj di.jA l«.pAEh kA.wEn du.wA A.Òi] | Sekarang ini Si Timah itu menjadi bujang seron kerana diceraikan oleh suaminya setelah berkahwin selama dua hari. |
melepat | [m«.l«.pAt] | kata adjektif | berkenaan tilam, bantal dan lain-lain yang basah atau lembap. | Lembek tu melepat, kena kencin anak dia. | [lEm.bE/ tu m«.l«.pAt k«.nA k«n.tSin A.nA/ di.jA] | Tilam itu lembap, kerana dikencing oleh anaknya. |
lilaeh | [li.lAEh] | kata adjektif | habis langsung, tidak berbaki lagi, habis sama sekali; habeh licon, habeh lilaeh. | Lilaeh nasik tu depa makan pasai dah dua ari tak makan. | [li.lAEh nA.si/ tu d«.pA mA.kAn pA.sAj dAh du.wA A.Òi tA/ mA.kAn] | Habis langsung nasi itu dimakan oleh mereka kerana sudah dua hari tidak makan. |
kedap | [k«.dAp] | kata nama | longgokan atau kumpulan padi yang telah dikerat batangnya dan belum dibanting. | Depa letak kedap padi hak baru kerat tu kat ataeh bataeh. | [dE.pA l«.tA/ k«.dAp pA.di hA/ bA.Òu k«.ÒAt tu kAt A.tAEh bA.tAEh] | Longgokkan padi yang baru dikerat itu diletakkan oleh mereka di atas permatang. |
lasu | [lA.su] | kata adjektif | berkenaan buah-buahan atau sayur-sayuran yang terlalu masak hingga hampir busuk, layu. | Buah hak depa makan nak maneh silut, pasai buah tu dah lasu. | [bu.wAh hA/ dE.pA mA.kAn nA/ mA.neh si.lut pA.sAj bu.wAh tu dAh lA.su] | Buah yang dimakan oleh mereka itu agak masam sedikit kerana buah itu sudah lasu. |
bongkaq | [bN.kAâÖ] | kata kerja | menghancurkan tanah yang telah ditenggala dengan menggunakan sisir yang ditarik oleh kerbau supaya peroi (salah satu proses dalam menanam padi). | Aku belom mengaleh bendang lagi, baru dok bongkaq. | [A.ku b«.lom m«.NA.leh b«n.dAN lA.gi bA.Òu do/ bN.kAâÖ] | Saya belum mengalih sawah itu lagi, baru membongkar tanah sahaja. |
manja | [mAn.dZA] | kata nama | ranjang yang dibuat daripada kayu yang lantainya dibuat daripada tali guni yang dianyam, biasanya digunakan oleh orang Sikh untuk tidur atau istirahat; capoi II. | Seng tu dok pebaek capoi tempat tidoq dia hak putuih semalam. | [seN tu do/ p«.bAe/ mAn.dZA t«m.pAt ti.dâÖ di.jA hA/ pu.tuih s«.mA.lAm] | Singh itu sedang memperbaiki capoi tempat tidurnya yang putus semalam. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
bulek | [bu.lE/] | kata nama | keputusan sebulat suara, persetujuan bersama. | Putuihe dah bulek, jangan ditontang lai. | [pu.tuih.E dAh bu.lE/ dZA.NAn di.tn.tAN lAi:] | Keputusannya adalah dengan persetujuan bersama. Oleh itu jangan ditentang lagi. |
ledong | [lE.dN] | kata kerja | ambil dengan banyak (tentang makanan). | Samba tu tak podeh, dek tu abih diledonge. | [sAm.bA tu tA/ p.dEh dE/ tu A.beh di lE.dN.E] | Sambal itu tidak pedas, oleh itu habis diambilnya. |
sopan | [s.pAn] | kata adjektif | habis. | Sopan ikan tu dimakan dek kuceng. | [s.pAn i.kAn tu di.dA.lAm de/ ku.tSeN] | Habis ikan itu dimakan oleh kucing. |
tuyong | [tu.joN] | kata kerja | 2. tumbuk. | Tukang ubek tu kono tuyung dek orang ramai. | [tu.kAN u.bE/ tu k.n dE/ .ÄAN ÄA.mAj] | Tukang ubat itu kena pukul oleh orang ramai. |
uca I | [u.tSA] | kata nama | kelebihan pada pihak lawan. | Oleh sobab dio nak bolawan dongan polari yang kuek tu, dio bori uca sopuloh mito ko dopan. | [o.leh s.bAb di.j nA/ b.lA.wAn d.NAn p.lA.Äi jAN ku.wE/ tu di b.Äi u.tSA s.pu.lh mi.t k.d.pAn] | Oleh sebab dia hendak berlawan dengan pelari yang kuat itu, dia beri kelebihan sepuluh meter ke depan. |
lapon | [lA.pon] | kata kerja | pukul, belasah dengan menggunakan lidi, rotan dan lain-lain; cemat, pedodak, pupuh, tajau. | Dek dogeke tu, dio torok kono lapon kek abahe. | [de/ d.gE/.E tu di.j t.Ä/ k.n lA.pon kE/ A.bAh.E] | Disebabkan kedegilannya itu, dia teruk dipukul oleh ayahnya. |
dikesai | [di.kE.sAj] | kata kerja | disepah-sepah, dikirai, kena sepah. | Kaen yang dah dilipat tu dah dikesai dek anake. | [kAEn jAN dAh di.li.pAt tu dAh di.kE.sAj dE/ A.nA/.E] | Kain yang sudah dilipat itu, sudah dikirai oleh anaknya. |
dilunggah | [di.luN.gAh] | kata kerja | diratakan. | Buket di tongah sawah tu, abih dilunggah dek budoza. | [bu.ket di t.NAh sA.wAh tu A.bih di.luN.gAh dE/ bu.d.zA] | Bukit di tengah sawah itu habis diratakan oleh buldoza. |
sobun | [s.bun] | kata tugas | terkambus sendiri oleh tanah, pasir. | Pigi tu dah sobun tak digunoan lai. | [pi.gi tu dAh s.bun tA/ di.gu.n.An lAi:] | Perigi itu sudah terkambus, tidak digunakan lagi. |
boumbai-umbai | [b.um.bAj.um.bAj] | kata kerja | berayun-ayun. | Sarang burong tompuo tu boumbai-umbai kono tiup dek angen. | [sA.ÄAN bu.ÄN tom.pu.w tu b.um.bAj.um.bAj k.n ti.jup dE/ A.Nen ] | Sarang burung tempua itu berayun, kena tiup oleh angin. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
cangkah-mangkeh | [tSAN.kAh.mAN.keh] | kata tugas | berkenaan berlari secara lintang-pukang. | Budak tu lari cangkah-mangkeh kene kejau anjeng. | [bu.dA/ tu lA.Äi tSAN.kAh.mAN.keh k«.n« k«.dZAw An.jeN] | Budak itu berlari lintang-pukang kerana dikejar oleh anjing. |
rumah dua sebandong | [Äu.mAh du.wA s«.bAn.doN] | | sejenis rumah yang mempunyai dua bumbung (puncak). Kedua-dua bahagian rumah itu pula dipisahkan oleh bahagian pelantar papan atau batang nibung. | Rumah dua sebandong ni rumah pusake. | [Äu.mAh du.wA s«.bAn.doN ni Äu.mAh pu.sA.k«] | Rumah dua sebandung ini rumah saka. |
lendat | [l«n.dAt] | kata kerja | bersandar sehingga menyebabkan sesuatu yang disandar itu senget, melengkung, atau patah. | Abes patah pokok ubi aku kene lendat lembu. | [A.bes pA.tAh po.ko/ u.bi A.ku k«.n« l«n.dAt l«m.bu] | Habis patah pokok ubi aku disandar dengan kuat oleh lembu. |
seri rumah | [s«.Äi Äu.mAh] | | upacara yang dilakukan oleh tuan rumah sebelum menduduki rumah yang baru siap dibina. Sedikit bahan-bahan asas kehidupan seperti gula, kopi, beras, asam, tepung dan garam diletakkan di hadapan pintu utama rumah. Selepas tujuh hari baru boleh disapu. Tujuannya adalah untuk menaikkan seri rumah dan agar murah rezeki; semangat rumah | Kau nak masok rumah baru tu, dah buat seri rumah ke belom? | [kAw nA/ mA.so/ Äu.mAh bA.Äu tu dAh bu.wAt s«.Äi Äu.mAh k« b«.lom] | Engkau hendak tinggal di rumah baru itu, sudah buat seri rumahkah atau belum? |
mereceh taik | [m«.Ä«.tSeh tA.i/] | | membuang najis di merata tempat. Misalnya dilakukan oleh orang tua yang telah uzur atau anak-anak kucing. | Orang tue tu dah mereceh taik, ari-ari kene beresehkan. | [o.ÄAN tu.w« tu dAh m«.Ä«.tSeh tA.i/ A.Äi.A.Äi k«.n« b«.Ä«.seh.kAn] | Orang tua itu dah mereceh taik, hari-hari perlu dibersihkan. |
semangat rumah | [s«.mA.NAt Äu.mAh] | | upacara yang dilakukan oleh tuan rumah sebelum menduduki rumah yang baru siap dibina. Sedikit bahan-bahan asas kehidupan seperti gula, kopi, beras, asam, tepung dan garam diletakkan di hadapan pintu utama rumah. Selepas tujuh hari baru boleh disapu. Tujuannya adalah untuk menaikkan seri rumah dan agar murah rezeki; seri rumah | Kau nak masok rumah baru tu, dah buat semangat rumah ke belom? | [kAw nA/ mA.so/ Äu.mAh bA.Äu tu dAh bu.wAt s«.mA.NAt Äu.mAh k« b«.lom] | Engkau hendak tinggal di rumah baru itu, sudah buat seri rumahkah atau belum? |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
rembat II | [Ä«m.bAt] | kata adjektif | berkenaan sesuatu yang kendur. | Habeh rembat pago tu panjat dek budok. | [A.beh Ä«m.bAt pA.g tu pAn.dZAt de/ bu.d/] | Habis kendur pagar itu kerana dipanjat oleh budak-budak. |
cokeng | [tS.keN] | kata adjektif | berkenaan lari yang sangat laju. | Cokeng budok tu lari keno ambat ko poleh. | [tS.keN bu.do/ tu lA.Äi k«.no Am.bAt ko p.leh] | Laju budak itu berlari kerana dikejar oleh polis. |
boyok patong | [b.j/ pA.toN] | | sejenis permainan tradisional kanak-kanak Pahang, permainan kejar-mengejar ini memerlukan seseorang itu beraksi seperti patung sebelum sempat disentuh oleh pengejar. | Koi zaman kenek dulu gemo maen boyok patong. | [kj zA.mAn k«.ne/ du.lu g«.m mA.en b.j/ pA.toN] | Saya pada zaman kanak-kanak dahulu gemar bermain boyok patung. |
kobong II | [k.bN] | kata adjektif | berkenaan buah yang berlubang kerana sesuatu sebab seperti ditebuk tupai atau dimakan oleh burung. | Buah nyo tu kobong dek tupai. | [bu.wAh ø tu k.bN dE/ tu.pAj] | Buah kelapa itu berlubang dikerjakan tupai. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
merancang | [m«.ÒAn.tSAN] | kata adjektif | 1. bunyi berterusan yang disebabkan oleh geseran atau hantukkan logam | Baskat burok tu bila kayoh laju sikit mola merancang. | [bAs.kAt bu.Òo/ tu bi.lA kA.joh lA.dZu si.kit m.lA m«.ÒAn.tSAN] | Basikal buruk itu apabila dikayuh laju sikit akan berbunyi. |
keriteh | [k«.Òi.teh] | kata adjektif | berkenaan dengan pusingan gasing yang tidak seimbang yang disebabkan oleh kedudukan paku yang tidak seimbang atau paku yang tumpul. | Hang pebetoi dulu paku tu baru gasin tu tak keriteh. | [hAN p«.b«.toj du.lu pA.ku tu bA.Òu gA.sin tu tA/ k«.Òi.teh] | Awak perbaiki duhulu paku itu baru gasing itu pusing seimbang. |
nyong | [øN] | kata kerja | beredar tanpa menoleh ke kiri atau kanan disebabkan oleh sesuatu (seperti merajuk, marah dan lain-lain) | Dia rasa malu kot, tu yang dia nyong balek tak tegoq sapa. | [di.jA ÒA.sA mA.lu kot tu jAN di.jA øN bA.le tA t«.go)Ö sA.pA] | Agaknya dia berasa malu, sebab itu dia nyong balik tidak bertegur sapa. |
|
|