Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
mak angai | [mA/ A.NAj] | | khayal ketika membuat kerja. | Budak tu buwat keje mak angai, mane nak siyap. | [bu.dA/ tu bu.wAt k«.dZ« mA/ A.NAj mA.n« nA/ si.jAp] | Budak itu suka leka dan berkhayal apabila membuat kerja, manalah nak siap. |
tikam | [ti.kAm] | kata kerja | menjahit tulang belut pada leher baju kurung Johor atau baju teluk belanga. | Mak tikam leher baju sampai tengah malam. | [mAk ti.kAm le.he bA.dZu sAm.pAj t«.NAh mA.lAm] | Emak menjahit tulang belut pada leher baju kurung Johor hingga tengah malam. |
bincau | [bin.tSAw] | kata adjektif | suka bercakap. | Punyele bincau Mak Cik Jenab, tak sempat kawan nak mencelah. | [pu.ø«.l« bin.tSAw mA/ tSi/ dZe.nAb tA/ s«m.pAt kA.wAn nA/ | Punyalah becok Mak Cik Zainab, tidak sempat saya hendak mencelah. |
bang | [bAN] | kata tugas | singkatan daripada perkataan barang yang bermaksud kadar atau agak-agak. | Berikan mak bang sebiji pisang. | [b«.Äi.kAn mA/ bAN s«.bi.dZi pi.sAN] | Berikan mak barang sebiji pisang. |
mentong | [men.toN] | kata kerja | memakan makanan asas selepas waktu makan yang lazim. | Baru pukol tige, Mak Usu dah mentong. | [bA.Äu pu.kol ti.g« mA/ u.su dAh men.toN] | Baru pukul tiga, Mak Usu makan sekali lagi. |
muyi II | [mu.ji] | kata kerja | berjaga malam dengan acara berzanji dan lain-lain selepas kelahiran bayi hingga tanggal pusat. | Mak Ngah buat keje muyi sampai cucunye tanggal pusat. | [mA/ NAh bu.wAt k«.dZ« mu.ji sAm.pAj tSu.tSu.ø« tAN.gAl ] | Mak Ngah mengadakan acara berzanji dan bacaan ayat suci pada sebelah malam sehingga cucunya selamat tanggal pusat. |
tesembat | [t«.sem.bAt] | kata kerja | tersentak kerana terperanjat apabila bertemu dengan sesuatu yang menakutkan, mendengar berita buruk dan lain-lain. | Mak Cik tesembat dengo Pak Long kau kene belet ula. | [mA/ tSi/ t«.s«m.bAt d«.N pA/ loN kAw k«.n« b«.let u.lA] | Mak Cik terperanjat mendengar berita Pak Long kau dibelit ular. |
padok | [pA.do/] | kata kerja | menjodohkan. | Mak angan-angan nak padokkan die dengan si Timah. | [mA/ A.NAn.A.NAn nA/ pA.do/.kAn di.j« d«.NAn si ti.mAh] | Emak berangan-angan hendak menjodohkan dia dengan si Timah. |
duet lawe | [du.wet lA.w«] | | wang yang dibayar kepada mak andam untuk memesan kerusi pengantin lelaki. | Kalau sandeng kat rumah, kite kene siyap duet pintu, kalau kat dewan tak payah le. | [kA.lAw sAn.deN kAt Äu.mAh ki.t« k«.n« si.jAp du.wet pin.tu ] | Kalau bersanding di rumah, kita kena siap duit pintu, kalau bersanding di dewan, tidak payahlah. |
cerem | [tS«.Äem] | kata nama | perca kain yang sangat kecil. | Mak sambung cerem yang ade buat kaen kesat kaki. | [mA/ sAm.buN tS«.Ä«m kAen jAN A.d« bu.wAt kAen k«.sAt ] | Emak mencantumkan perca kain yang kecil-kecil untuk dibuat kain pengesat kaki. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
rongop | [Ò.Np] | kata nama | roboh atau ranap sebahagiannya (tentang bangunan atau binaan). | Dapoq rumah Mak Jah rongop kena ribot malam kemaren. | [dA.p)Ö Òu.mAh mA/ dZAh Ò.Np k«.nA Òi.bot mA.lAm k«.mA.Òen] | Bahagian dapur rumah Mak Jah roboh dipukul ribut malam semalam. |
selerak tarak | [s«.lE.ÒA/ tA.ÒA/] | | bertaburan dan tidak kemas, tidak tersusun; selerak bak. | Mak depa dok beletiaq pasai bilek anak dara tu beselerak tarak | [mA/ dE.pA do/ be.lE.ti.jA)Ö pA.sAj bi.le/ A.nA/ dA.ÒA tu b«.s«.lE.ÒA/ tA.ÒA/] | Mak mereka sedang berleter kerana bilik anak dara tidak kemas. |
maeh kundai | [mAEh kun.dAj] | | perhiasan wanita daripada emas yang melitupi bahagian dahi hingga ke telinga. | Penari Mak Yong pakai maeh kundai kat dae depa masa depa menari. | [p«.nA.Òi mA/ joN pA.kAj mAEh kun.dAj kAt dAe dE.pA mA.sA dE.pA m«.nA.Òi] | Penari-penari Mak Yong memakai maeh kundai di bahagian dahi sewaktu mereka menari. |
| | | 2. memperjelas, memperinci, menghalusi. | Mak mentua dia perisi abeh apa hak dia kata, kat bini dia tu. | [mA/ m«n.tu.wA di.jA p«.Òi.si A.beh A.pA hA/ di.jA kA.tA kAt bi.ni di.jA tu] | Ibu mentuanya memperjelas semua yang telah dipercakapkan kepada isterinya. |
relaeh | [Ò«.lAEh] | kata kerja | 1. kesat, sapu, lap; gabuih. | Mak relaeh ayaq kopi hak tumpah ataeh meja pakai tola. | [mA/ Ò«.lAEh A.jA)Ö k.pi hA/ tum.pAh A.tAEh mE.dZA pA.kAj t.lA] | Ibu mengelap air kopi yang tumpah di meja dengan tuala. |
dahagi | [dA.hA.gi] | kata adjektif | degil. | Budak ni dahagi sunggoh, mak dia suroh banyak kali pon dia tak buat. | [bu.dA/ ni dA.hA.gi suN.goh mA/ di.jA su.Òoh bA.øA/ kA.li pon di.jA tA/ bu.wAt] | Budak ini degil sungguh, walaupun emaknya menyuruhnya banyak kali, dia masih tidak mengendahkannya. |
eron | [E.Òn] | kata kerja | memotong, (menghiris, meraut, menggunting) serong sesuatu. | Mak dok eron kaen cit tu nak buat gaon adek. | [mA/ do/ E.Òn kAen tSit tu nA/ bu.wAt gA.won A.de/] | Ibu sedang memotong serong kain cita untuk gaun adik. |
bang | [bAN] | kata kerja | memasang telinga, mendengar. | Budak ni tak buleh tengok mak pak dia dok sembang, dia dok nak bang saja. | [bu.dA/ ni tA/ bu.leh tE.N/ mA/ pA/ di.jA do/ sEm.bAN di.jA do/ nA/ bAN sA.dZA] | Setiap kali emak dan ayahnya bercakap dia memasang telinga. |
utau | [u.tAw] | kata kerja | memberi isyarat dengan menggunakan tangan. | Pak dok utau mak dari seberang jalan ajak balek. | [pA/ do/ u.tAw mA/ dA.Òi s«.b«.ÒAN dZA.lAn A.jA/ bA.le/] | Bapa yang berada di seberang jalan memberi isyarat tangan kepada ibu mengajaknya pulang. |
bekabong | [b«.kA.boN] | kata adjektif | berkenaan keadaan yang bersepah-sepah dan berselerak. | Terok mak depa nak simpan, bilek depa bekabong sedia. | [t«.Òo/ mA/ dE.pA nA/ sim.pAn bi.le/ dE.pA b«. kA.boN s«.di.jA] | Teruklah emak mereka mengemaskan bilik yang bersepah-sepah barangnya itu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
bidi | [bi.di] | kata kerja | mendidik (dengan lemah lembut dan kasih sayang), membimbing, menunjuk ajar. | Mok bidi mung jok kecek lagi, sapa besa mung nok lawe mok. | | Mak didik kamu sejak kecil lagi, bila dewasa kamu nak lawan mak. |
geba | [g«.bA] | kata kerja | menganyam. | Mok panda geba tika. | [m/ pAn.dA g«.bA ti.kA] | Mak pandai menganyam tikar. |
stange iseh | [stA.NE i.seh] | | kain yang dililit pada kepala yang dipakai oleh pengantin lelaki atau anak raja, destar, tengkolok, tanjak. | Pok Mak jah tahu wak stange isih anok truno. | [p/ mA/ dZAh tA.hu wA/ stA.NE i.seh A.n/ tÄu.n] | Pak Mat sahaja yang tahu membuat tengkolok untuk pengantin lelaki. |
jilah | [dZ:i.lAh] | kata adjektif | bersih daripada segala kekotoran, cuci. | Mok basoh pingge sapa jilah. | [m/ bA.soh piN.gE sA.pA dZ:i.lAh] | Mak basuh pinggan sehingga bersih. |
suku | [s:u.ku] | kata kerja | bercerai, berpisah. | Mok ambo suku doh denge ayoh ambo. | [m/ Am.b s:u.ku dh d«.NE A.jh Am.b] | Mak saya dah bercerai dengan ayah saya. |
gotu | [g:o.tu] | kata nama | kata kiasan yang digunakan untuk merujuk pada benda, barang, perkara, binatang, orang. | Mok sipe gotu mano? | [m/ si.pE g:.tu m:A.n] | Mak simpan benda tu di mana? |
ngele | [N:E.lE] | kata kerja | menghadiri majlis perkahwinan. | Mok gi ngele rumoh Leba We ari nih. | [m/ gi N:E.lE Äu.mh l«.bA wE) A.Äi nih] | Mak pergi menghadiri jemputan kahwin di rumah Lebai We hari ni. |
bocong | [b.tSN] | kata nama | bekas menyimpan air panas (supaya tahan lebih lama), termos. | Mok buboh ae panah dale bocong. | [m/ bu.boh Ae pA.nAh dA.lE b.tSN] | Mak bubuh air panas ke dalam termos. |
genjok | [g«n.dZ/] | kata kerja | memukul telur dengan menggunakan alat pemukul telur. | Mok genjok telo nok buwak buoh ulu. | [m/ g«n.dZ/ t«.l n/ bu.wA/ bu.wh u.lu] | Mak memukul telur nak buat kuih baulu. |
penuh lite] | [p«.nuh l:i.te] | | terlampau penuh hingga melimpah. | Mok buboh ae dale paye sapa penuh lite. | [m/ bu.boh Ae dA.lE p:A.jE sA.pA p«.nuh l:i.te] | Mak memasukkan air ke dalam tempayan sampai melimpah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
malek | [mA.lE/] | kata kerja | menyangkul kali kedua, membenamkan lunggukan rumput yang dicangkul dalam pusingan pertama ke dalam lumpur sawah. | Kau buek sawah dah malek ko Mak Jah? | [kAw bu.wE/ sA.wAh dAh mA.lE/ k mA/ dZAh] | Kau buat sawah sudah malek ke Mak Jah? |
bokolelong | [b.k.le.lN] | kata kerja | 2. menjerit-jerit kerana terlalu sakit; kolintau. | Mak Teh bokolelong kek dapo sobab tesiram minyak paneh. | [mA/ tEh b.k.lE.lN kE/ dA.po s.bAb t.si.ÄAm mi.øA/ pA.nEh] | Mak Teh menjerit-jerit di dapur kerana tersiram minyak panas. |
mangkeh | [mAN.kEh] | kata nama | istiadat mencukur rambut bayi. | Mak Long kau buek konduri cuko rambut, kok nak mangkeh, bawoa duit. | [mA/ lN kAw bu.wE/ kn.du.Äi tSu.k ÄAm.bot ko/ nA/ mAN.kEh bA.w lA du.wEt] | Mak Long kau buat kenduri cukur rambut, kalau hendak ikut acara cukur rambut, bawalah duit. |
morumah | [m.Äu.mAh] | kata kerja | mencuri masuk secara rahsia ke dalam bilik gadis oleh lelaki yang bukan mahramnya dengan persetujuan dan bantuan pihak gadis berkenaan pada waktu tengah malam. | Dek mak ayahe tak suko kek Bidin, Bidin morumah kek Milah. | [dE/ mA/ A.jAh.E tA/ su.k kE/ bi.din bi.din m.Äu.mAh kE/mi.lAh] | Disebabkan emak ayahnya tidak suka akan Bidin, Bidin mencuri masuk bilik Milah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
beranggau | [b«.ÄAN.gAw] | kata kerja | kerja-kerja persiapan yang dilakukan kira-kira tiga atau empat hari sebelum majlis perkahwinan dilangsungkan. Antaranya ialah membuat balai, selasar, menyediakan makanan seperti tapai, kuih-muih, sambal serunding dan lain-lain. | Kau dok rumah, mak nak pegi beranggau rumah Mak Itam. | [kAw do/ Äu.mAh mA/ nA/ p«.gi b«.ÄAN.gAw Äu.mAh mA/ i.tAm] | Engkau duduk di rumah, emak hendak pergi beranggau di rumah Mak Itam. |
beranggau | [b«.ÄAN.gAw] | kata kerja | kerja-kerja persiapan yang dilakukan kira-kira tiga atau empat hari sebelum majlis perkahwinan dilangsungkan. Antaranya ialah membuat balai, selasar, menyediakan makanan seperti tapai, kuih-muih, sambal serunding dan lain-lain. | Kau dok rumah, mak nak pegi beranggau rumah Mak Itam. | [kAw do/ Äu.mAh mA/ nA/ p«.gi b«.ÄAN.gAw Äu.mAh mA/ i.tAm] | Engkau duduk di rumah, emak hendak pergi beranggau di rumah Mak Itam. |
mak dare | [mA/ dA.Ä«] | | panggilan untuk perempuan dewasa yang bukan saudara; mak cik | | | |
mengenak | [m«.Ne.nA/] | kata kerja | berjalan dengan cepat sehingga punggung nampak bergoyang-goyang biasanya bagi orang perempuan yang berpunggung besar. | Mengenak aje Mak Minah tu, nak cepat le tu. | [m«.Ne.nA/ A.dZ« mA/ mi.nAh tu nA/ tS«.pAt l« tu] | Mengenak saja Mak Minah, nak cepatlah tu. |
suak | [su.wA/] | kata kerja | menyelak atau menguak rambut atau bulu sahaja. | Cube kau suak rambot mak ni, ade uban tak. | [tSu.bA kAw su.wA/ ÄAm.bot mA/ A.d« u.bAn tA/] | Cube kau suak rambut mak ni, ada uban tak. |
melak | [m«.lA/] | kata tugas | mana tahu. | Melak, kau pegi sane boleh mak ikot. | [m«.lA/ kAw p«.gi sA.n« bo.leh mA/ i.kot] | Mana tahu, kau pergi sana boleh mak ikut. |
pelurut | [p«.lu.Äut] | kata nama | sejenis alat biasanya diperbuat daripada buluh yang digunakan untuk melurut daun anyaman, seperti daun mengkuang dan pandan, supaya menjadi rata dan lembut. | Bak sini pelurut tu, mak nak lurut mengkuang. | [bA/ si.ni p«.lu.Äut tu mA/ nA/ lu.Äut m«N.ku.wAN] | Berikan pelurut tu mak nak lurut mengkuang. |
sapan | [sA.pAn] | kata adjektif | rosak atau jahanam; telokop | Baru maren mak belikan, dah abes sapan maenan ni kau kejekan. | [bA.Äu mA.Äen mA/ b«.li.kAn dAh A.bes sA.pAn mAen.nAn ni kAw k«.dZ«.kAn] | Baru kelmarin mak belikan, dah habis rosak mainan ini kau kerjakan. |
mandi behias | [mAn.di b«.hi.jAs] | kata kerja | mandi dengan memakai pakaian putih menggunakan air yang telah dijampi sebelum bernikah, biasanya dilakukan pada waktu petang di pelantar rumah (berkenaan pengantin perempuan). | Bile mak andam nak datang mandi behias, anak kite dah tunggu ni. | [bi.l« mA/ An.dAm nA/ dA.tAN mAn.di b«.hi.jAs A.nA/ ki.t« dAh tuN.gu ni] | Bile mak andam nak datang mandi behias, anak kite dah tunggu ni. |
padok | [pA.do/] | kata kerja | memadankan barang-barang atau menjodohkan pasangan manusia. | Kalau mak padokkan kau dengan budak tu, kau mau? | [kA.lAw mA/ pA.do/.kAn kAw d«.NAn bu.dA/ tu kAw mAu] | Kalau emak jodohkan engkau dengan budak itu, engkau mahu? |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
cekah | [tS«.kAh] | kata kerja | menerkam. | Tangan Mak Limah luke terok kene cekah berok jantan. | [tA.NAn mA/ li.mAh lu.k« t«.Äo/ k«.n« tS«.kAh b«.Ä/ dZAn.tAn] | Tangan Mak Limah luka parah kena terkam beruk jantan. |
boko | [b.k] | kata nama | sejenis pinggan tembikar yang digunakan untuk mengukus. | Mak kukuih kue seri muke dalam boko. | [mA/ ku.kuC kue s«.Äi mu.k« dA.lAm b.k] | Mak kukus kuih seri muka dalam pinggan tembikar. |
bereng | [be.ÄEN] | kata adjektif | berkenaan seseorang yang sedang berkhayal. | Pak Tua tengah bereng, tok daye Mak Tua pangge. | [pA/ tu.wA t«.NAh be.ÄEN to/ dA.j« mA/ tu.wA pAN.gE] | Pak Tua sedang berkhayal, tidak terdaya Mak Tua memanggilnya. |
pulon | [pu.lon] | kata kerja | membolot. | Abang Long pulon reta mak pak sorang. | [A.bAN loN pu.lon Ä«.tA mA/ pA/ so.ÄAN] | Abang long membolot harta emak bapa seorang. |
jobeng | [dZ.beN] | kata nama | sejenis bakul kecil diperbuat daripada mengkuang. | Bak jobeng sireh mak tu. | [bA/ dZ.beN si.Äeh m/ tu] | Ambilkan jobeng sirih emak itu. |
akukan | [A.ku.kAn] | | memberi pengakuan hak milik ternakan kepada orang lain. Selalunya bertujuan untuk membiakkan binatang ternakan. Orang yang dilakukan itu selalunya serasi bagi tujuan itu. | Sejak mak akukan ayam tu kat adek, baru ayam tu biok. | [s«.dZA/ mA/ A.ku.kAn A.jAm tu kAt A.de/ bA.Äu A.jAm tu bi.j/] | Setelah emak akukan ayam itu kepada adik, barulah ayam itu membiak. |
kang | [kAN] | kata tugas | nanti. | Jangan maeng kat sunge, kang mok marah. | [dZA.NAn mAeN kA/ su.NE kAN m/ mA.Äh] | Jangan main dekat sungai, nanti mak marah. |
bolen | [bo.len] | kata adjektif | berkenaan orang dalam keadaan bogel. | Mok tok suke wakme bolen lepaih mandi. | [mo/ t/ su.k« wA/.m« bo.len l«.pAC mAn.di] | Mak tidak suka kamu berbogel selepas mandi. |
berenyut | [b«.Ä«.øut] | kata adjektif | berkenaan wajah yang marah. | Mat Jah berenyut bile jumpa madunye. | [mAt dZAh b«.Ä«.øut bi.l« dZum.pA mA.du.ø«] | Muka Mak Jah nampak marah apabila bertemu madunya. |
meropeh | [m«.Ä.peh] | kata kerja | memegang dan mengusik-usik barang. | Mok pesan kalo pegi rumoh orang jangan meropeh. | [m/ p«.sAn kA.lo p«.gi Äu.mh o.ÄAN dZA.NAn m«.Ä.peh] | Mak berpesan, kalau berkunjung ke rumah orang jangan memegang dan mengusik-usik barang. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kecar | [k«.tSA)Ö] | kata kerja | 1. memicit-micit kepala dengan menarik rambut untuk melegakan sakit kepala. | Mai kecaq kepala mak sat, pasai mak saket kepala. | [mAj k«.tSA)Ö k«.pA.lA mA/ sAt pA.sAj mA/ sA.ket k«.pA.lA] | Mari picit kepala mak sabentar, sebab mak sakit kepala. |
mak tok | [mA/ to/] | | nenek | | | |
mak besaq | [mA/ b«.sA)Ö] | | panggilan untuk emak saudara sulung lih pak besaq | | | |
mak arok (sintok) | [mA/ A.Òo/ sin.to/] | | berkenaan dengan seseorang yang tidak biasa melihat atau mengalami sesuatu kejadian | Mak arok, moto besaq lagu ni pon hang tak perenah tengok. | [mA/ A.Òo/ sin.to/ m.t b«.sA)Ö lA.gu ni pon hAN tA/ p«.Ò«.nAh tE.No/] | Mak arok (sintok) motorsikal sebesar ini pun kamu tidak pernah lihat. |
serba mak nenek | [s«.Ò«.bA mA/ ne.ne/] | | serba-serbi | Di Lorong Kulet ada juai sereba mak nenek. | [di lo.ÒoN ku.let A.dA dZu.wAj s«.Ò«.bA mA/ ne.ne/] | Di Lorong Kulit ada jualan berbagai-bagai jenis barang. |
tok wan | [to wAn] | | datuk | Mak habaq tok wan suka makan kanji masa bulan posa. | [mA hA.bA)Ö to wAn su.kA mA.kAn kAn.dZi mA.sA bu.lAn p.sA] | Mak beritahu datuk suka makan bubur nasi semasa bulan puasa. |
bret | [bÒet] | kata kerja | berleter. | Buat reja cepat sikit, sat ni mak bret. | [bu.wAt Ò«.dZA tS«.pAt si.kit sAt ni mA/ bÒet] | Kerja buat cepat, nanti mak berleter. |
eron | [E.Òn] | kata kerja | menggaul santan dengan pulut yang dikukus ketika masih panas. | Mak dok eron pulut kunin. | [mA do E.Òn pu.lut ku.nin] | Mak sedang menggaul santan pada pulut kuning. |
| | | 2. merancang | Menikah baru seminggu, mak mentua dah lagang suroh beli yang nu yang ni. | [m«.ni.kAh bA.Òu s«.miN.gu mA/ m«n.tu.wA dAh lA.gAN su.Òoh b«.li jAN nu jAN ni] | Menikah baru seminggu, mak mertua sudah merancang supaya membeli berbagai-bagai barang. |
pegu | [p«.gu] | kata kerja | menjodohkan seseorang lelaki dengan perempuan | Mak Teh nak pegu anak penakan dia dengan anak dara tok imam. | [mA teh nA p«.gu A.nA p«.nA.kAn di.jA d«.NAn A.nA dA.ÒA to i.mAm] | Mak Teh hendak menjodohkan anak saudaranya dengan anak dara tok imam. |
|
Tesaurus |
---|
| Tiada maklumat tesaurus untuk kata mak |
|
Puisi |
---|
|
Ngiau-ngiau kucing di rakit, Nak makan jeruk belimbing; Mak! Mak! Tunangku sakit, Nak mengintai di balik dinding.
Lihat selanjutnya... |
|