Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
kejong | [k«.dZoN] | kata adjektif | berkenaan benda, binatang atau manusia yang keras atau kejang disebabkan sesuatu proses atau tindak balas. | Ikan tu kejong kene ae batu. | [i.kAn tu k«.dZoN k«.n« Ae bA.tu] | Ikan itu keras kena air batu. |
gesep | [g«.sep] | kata kerja | menggigit (biasanya oleh binatang yang kecil seperti tikus); ketu-getu. | Gesep mak menti bau tau. | [g«.sep mA/ m«n.ti bAu tAu] | Digigit tikus baru kamu tahu. |
gesep | [g«.sep] | kata kerja | menggigit (biasanya oleh binatang yang kecil seperti tikus); ketu-getu. | Gesep mak menti bau tau. | [g«.sep mA/ m«n.ti bAu tAu] | Digigit tikus baru kamu tahu. |
ketu-getu | [k«.tu.g«.tu] | kata kerja | menggigit (biasanya oleh binatang yang kecil seperti tikus); gesep. | Abes koyak baju kami kene ketu-getu tikos. | [A.bes ko.jA/ bA.dZu kA.mi k«.n« k«.tu.g«.tu ti.kos] | Habis koyak baju saya digigit tikus. |
telonop | [t«.lo.nop] | kata adjektif | jahanam atau rosak pada sesuatu kerana perbuatan manusia, binatang, benda atau keadaan alam. | Telonop basikal budak Ali, bile ade orang tue yang naek. | [t«.lo.nop bA.si.kAl bu.dA/ A.li bi.l« A.d« o.ÄAN tu.w« jAN | Rosak basikal Ali, apabila orang tua yang naik. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
lekeh | [lE.keh] | kata adjektif | berkenaan orang, binatang yang kurus, kerdil, kecil; kemereh. | Badan depa adek-beradek lekeh saja macam kambin hak depa bela jugak. | [bA.dAn dE.pA A.de/.b«.ÒA.de/ lE.keh sA.dZA mA.tSAm kAm.bin hA/ dE.pA b«.lA dZu.gA/] | Semua badan adik-beradiknya kurus seperti kambing yang dipelihara oleh mereka. |
ajok | [A.dZo/] | kata kerja | mengajuk bunyi binatang (burung, kijang, pelanduk, dan rusa) dengan menggunakan sejenis alat tiupan daripada buluh, dekut. | Malam ni kita pi ajok sintaq, dapat seratueih ekoq jadila. | [mA.lAm ni ki.tA pi A.dZo/ sin.tAâÖ dA.pAt s«.ÒA.tueh E.kâÖ dZA.di.lA] | Malam ini kita pergi mengajuk sintar, dapat seratus ekor pun jadilah. |
yong | [joN] | kata kerja | menghalakan, menghalau, menghambat, mengarahkan (binatang ternakan) ke tempat yang dikehendaki (kandang, dan lain-lain). | Petang-petang dia yong semua kambin dia masok kandang. | [p«.tAN.p«.tAN di.jA joN s«.mu.wA kAm.bin di.jA mA.so/ kAn.dAN] | Setiap petang dia menghalau kambingnya masuk ke dalam kandang. |
tebok | [tE.b/] | kata kerja | menanduk, menyondol (bagi binatang yang bertanduk seperti kerbau, lembu dan lain-lain). | Tut-tut krebau jantan tu naek minyak, dia pon tebok tuan dia kena betoi tang tulang rusok. | [tut.tut kÒ«.bAw dZAn.tAn tu nAe/ mi.øA/ di.jA pon tE.b/ tu.wAn di.jA k«.nA b«.toj tAN tu.lAN Òu.so/] | Tiba-tiba kerbau jantan itu naik minyak lalu menanduk tuannya betul-betul kena tulang rusuk. |
ngap | [NAp] | kata kerja | masuk ke dalam mulut (binatang), gigit, baham. | Kalu nak bagi makan kat monyet tu, jangan guna tangan, kot dia ngap tangan kita. | [kA.lu nA/ bA.gi mA.kAn kAt m.øEt tu dZA.NAn gu.nA tA.NAn kot di.jA NAp tA.NAn ki.tA] | Jika hendak menyuap makanan pada monyet tu, jangan menggunakan tangan, nanti ditokaknya tangan kita. |
kemereh | [k«.mE.rEh] | kata adjektif | berkenaan orang, binatang yang kurus, kerdil, kecil; lekeh. | Badan depa adek-beradek kemereh saja macam kambin hak depa bela jugak. | [bA.dAn dE.pA A.de/.b«.ÒA.de/ k«.mE.rEh sA.dZA mA.tSAm kAm.bin hA/ dE.pA b«.lA dZu.gA/] | Semua badan adik-beradiknya kurus seperti kambing yang dipelihara oleh mereka. |
terentat | [t«.Ò«n.tAt] | kata adjektif | berkenaan tumbuh-tumbuhan, binatang dan lain-lain yang tidak boleh menjadi besar, berbantut, terganggu dan lain-lain. | Pokok derian tu terentat pasai tak cukop bagi baja. | [p.k/ d«.Òi.jAn tu t«.Ò«n.tAt pA.sAj tA/ tSu.kop bA.gi bA.dZA] | Pokok durian itu tidak membesar dengan sempurna kerana tidak diberi baja yang cukup. |
sangloq | [sAN.l)Ö] | kata kerja | keguguran atau kematian anak dalam kandungan (binatang). | Lembu betina tu baru sangloq, jadi tuan dia tak jadi nak sembeleh. | [l«m.bu b«.ti.nA tu bA.Òu sAN.l)Ö dZA.di tu.wAn di.jA tAk dZA.di nA/ s«m.b«.lEh] | Lembu betina itu baru keguguran, jadi tuannya tidak mahu menyembelihnya. |
mencalai | [m«n.tSA.lAj] | kata kerja | sambil berlari, melompat dengan cara luar biasa (tentang binatang seperti kerbau, lembu) kerana cemas, terperanjat, mengelak sesuatu dan lain-lain. | Kerebau tu mencalai pasai anjin ligan dia. | [k«.Ò«.bAw tu m«n.tSA.lAj pA.sAj An.dZin li.gAn di.jA] | Kerbau itu berlari sambil melompat-lompat kerana dikejar anjing. |
cat | [tSAt] | kata nama | pasung tempat memerah susu dan juga menjadi tempat untuk memeriksa atau mengubati binatang (kerbau, lembu dan lain-lain) | Bawak lembu tu masok cat, satni dokto hewan nak mai pereksa. | [bA.wA/ l«m.bu tu mA.so/ tSAt sAt.ni do/.to hE.wAn nA/ mAj p«.ÒE/.sA] | Bawalah lembu masuk ke pasung, doktor haiwan akan datang memeriksanya sebentar lagi. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
mukuh | [mu.kuh] | kata nama | sejenis binatang yang mengerip, tikus tanah. | | | |
bokbong | [b/.bN] | kata nama | sejenis binatang daripada jenis musang, Herpestes spp.; cerpelai | | | |
ponggek | [pN.gE/] | kata nama | bahagian belakang (kereta, binatang). | Tulong ambek bare dale ponggek kreto tu. | [tu.loN Am.be/ bA.ÄE dA.lE pN.ge/ kÄE.t tu] | Tolong ambil barang di dalam bahagian belakang kereta tu. |
mugo | [mu.g] | kata nama | ganti nama untuk benda, barang, perkara, binatang, orang. | | | |
loklek | [l/.lE)/] | kata kerja | bergerak-gerak hujung seperti api, ekor binatang dan lain-lain. | Api pelito tu loklek keno tiuk ko anging. | [A.pi p«.li.t tu l/.lE)/ k«.n ti.ju/ k A.NiN] | Api pelita tu bergerak-gerak hujungnya kerana ditiup angin. |
greleng | [gÄ«.lEN] | kata kerja | membuang kulit di sekeliling bahagian tertentu pada binatang atau tumbuhan. | Kalu nok anggo pokok, kito keno greleng kulek dulu baru | [kA.lu n/ AN.go p.k/ ki.t k«.n gÄ«.lEN ku.le/ du.lu bA.Äu bA.Äo/] | Kalau nak anggur pokok, kita kena kelar kulitnya dulu, kemudian baru dibalut. |
brembah | [bÄ«m.bAh] | kata kerja | bergelut antara satu sama lain (orang, binatang), bergomol. | Muse dok brembah tepi rumoh smale. | [mu.sE do/ bÄ«m.bAh t:«.pi Äu.mh smA.lE] | Musang bergomol di tepi rumah semalam. |
nondeng | [n:n.deN] | kata kerja | memegang kepada sesuatu dengan keadaan kaki tergantung-gantung (tentang manusia, binatang), bergayut. | Kero tu dok nondeng atah pokok getoh. | [k«.Ä tu do/ n:n.deN A.tAh p.k/ g«.th] | Kera tu sedang bergayut di atas pokok getah. |
gotu | [g:o.tu] | kata nama | kata kiasan yang digunakan untuk merujuk pada benda, barang, perkara, binatang, orang. | Mok sipe gotu mano? | [m/ si.pE g:.tu m:A.n] | Mak simpan benda tu di mana? |
klotong | [kl.tN] | kata adjektif | berkenaan durian, kelapa dan lain-lain yang telah ditebuk dan dimakan isinya oleh binatang. | Dreye atah pokok klotong abih nyo tebok tupa. | [dÄ«.jE A.tAh p.k/ kl.tN A.bih ø t«.bo/ t:u.pA] | Durian di atas pokok kelontong, habis ditebuk tupai. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
toboba | [t.b.bA] | kata kerja | terkejut lazimnya merujuk kepada binatang. | Ayam kek roban tu toboba dimasuk dek musang. | [A.jAm ke/ Ä.bAn tu t.b.bA di.mA.su/ dE/ mu.sAN] | Ayam dalam reban itu terkejut kerana dimasuki musang. |
londa | [ln.dA] | kata nama | alur, jalur (di tanah), kesan laluan binatang. | Tengok londae dah tau bosa ko kocik ulae. | [tE.N/ ln.dA.E dAh tAu: b.sA k k.tSE/ u.lA.E] | Tengok kesannya sudah tahu besar atau kecil ularnya. |
popah | [p.pAh] | kata nama | adangan untuk menangkap binatang di hutan (seperti rusa dan lain-lain). | Nak nangkap polanduk, kono buek popahe baru pasang jorek. | [nA/ nAN.kAp p.lAn.du/ k.n bu.wE/ p.pAh.E bA.Äu pA.sAN dZ.ÄE/] | Nak menangkap pelanduk, kena buat adangannya baru pasang jerat. |
pengado | [p«.NA.d] | kata nama | kayu bersegi tiga yang dipasang pada leher binatang. | Kambeng jantan yang jahat tu dilokean pengado, baru tak boleh masuk paga lai. | [kAm.beN dZAn.tAn jAN dZjA.hAt tu di.l.kE/.An p«.NA.d bA.ÄutA/ bu.lEh mA.s/ pA.gA lAi:] | Kambing jantan yang jahat itu diletakkan pengado, tidak boleh masuk pagar lagi. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
menedak | [m«.n«.dA/] | kata adjektif | berkenaan bilangan anak binatang yang banyak. | Menedak anak ayam engkau, bagi le aku sepasang buat bake. | [m«.n«.dA/ A.nA/ A.jAm «N.kAw bA.gi l« A.ku s«.pA.sAN bu.wAt bA.k«] | Menedak anak ayam engkau, bagilah aku sepasang buat baka. |
beterombe | [b«.t«.Äom.b«] | kata kerja | kejar-mengejar dalam kalangan manusia, biasanya kanak-kanak di atas lantai papan rumah kampung, atau binatang biasanya tikus, di atas siling sehingga mengeluarkan bunyi bising. | Kuceng tak de, tikus beterombe kat siling. | [ku.tSeN tA/ d« ti.kus b«.t«.Äom.b« kAt si.liN] | Kucing tidak ada, tikus kejar mengejar di atas siling. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tekek | [t«.ke/] | kata nama | sejenis binatang seperti tikus, tinggal dalam kayu dan memakan kayu. | | | |
kunang | [ku.nAN] | kata nama | sejenis binatang yang lebih besar daripada pelanduk dan kecil daripada napoh. | | | |
koyoh | [k.jh] | kata adjektif | berkenaan binatang yang basah dan tidak aktif. | Ayam tu koyoh kena ujan. | [A.jAm tu k.jh k«.nA u.dZAn] | Ayam itu koyoh terkena hujan. |
kantan | [kAn.tAn] | kata nama | 1. alat kelamin binatang jantan (seperti kuda, lembu, gajah) | | | |
gembut | [g«m.but] | kata adjektif | berkenaan keadaan binatang yang hampir mati. | Cepat sembeleh ayam tu, doh tongga gembut. | [tS«.pAt s«m.b«.leh A.jAm tu dh toN.gA g«m.but] | Cepat sembelihkan ayam tu, sudah hampir mati. |
kekepak | [k«.k«.pA/] | kata nama | sejenis alat yang digunakan untuk menghalau binatang. Diperbuat daripada buluh 4 ruas yang diketuk bahagian hujung supaya tidak pecah bila dibelah dan digantung pada dahan pokok. | Wek buat kekepak nok halau burong makan padi. | [wE/ bu.wAt k«.k«.pA/ n/ hA.lAw bu.ÄoN mA.kAn pA.di] | Nenek membuat kekapak untuk menghalau burung daripada makan padi. |
ipe | [i.p«] | kata kerja | berusaha bersungguh-sungguh untuk mendapatkan seseorang atau binatang yang diingininya. | Koi ipe juga budak tu, sampe dapat. | [koj i.p« dZu.gA bu.dA/ tu sAm.pe dA.pAt] | Saya berusaha juga mendapatkan budak itu sampai dapat. |
jenggi | [dZ«N.gi] | kata adjektif | berkenaan perasaan yang dialami oleh seseorang kerana menyiksa atau membunuh binatang. | Jangan naye bewok kang jenggi. | [dZA.NAn nA.j« bE.w/ kAN dZ«N.gi] | Jangan aniaya biawak tu, nanti jenggi. |
akukan | [A.ku.kAn] | | memberi pengakuan hak milik ternakan kepada orang lain. Selalunya bertujuan untuk membiakkan binatang ternakan. Orang yang dilakukan itu selalunya serasi bagi tujuan itu. | Sejak mak akukan ayam tu kat adek, baru ayam tu biok. | [s«.dZA/ mA/ A.ku.kAn A.jAm tu kAt A.de/ bA.Äu A.jAm tu bi.j/] | Setelah emak akukan ayam itu kepada adik, barulah ayam itu membiak. |
pelipek | [p«.li.pe/] | kata nama | sejenis alat yang diperbuat daripada buluh dan berlidah, gunanya untuk memanggil binatang buruan seperti ayam hutan. | Ayoh hande tiyuk pelipek. | [A.joh hAn.de ti.ju/ p«.li.pe/] | Ayah handal meniup pelipek. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
jebon | [dZE.bn] | kata nama | binatang kecil seperti musang (cerpelai) | | | |
rengau | [Ò«.NAw] | kata kerja | mencakar berkenaan binatang dan manusia | Jaga anak hang bok baek, sat gi kucin tu rengau. | [dZA.gA. A.nA hAN b bAe sAt gi ku.tSin Ò«.NAw] | Jaga anak awak baik-baik, nanti kucing cakar. |
|
Tesaurus |
---|
| Tiada maklumat tesaurus untuk kata binatang |
|
|