Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tebe | [te.b«] | kata adjektif | tiba atau sampai (Pulau Aur, Mersing). | Bile aji tebe? | [bi.l« A.dZi te.b«] | Bila kamu sampai? |
pangkong | [pAN.koN] | kata adjektif | gelap-gelita. | Padam aje lampu, pangkong le rumah. | [pA.dAm A.dZ« lAm.pu pAN.koN l« Äu.mAh] | Bila lampu padam, gelap-gelitalah dalam rumah. |
engut-engut | [«.Nut.«.Nut] | kata adjektif | lemban, lambat; demot. | Kalau engut-engut buat keje, bile nak siap. | [kA.lAw «.Nut.«.Nut bu.wAt k«.dZ« bi.l« nA/ si.jAp] | Jikalau lambat buat kerja, bila hendak siap. |
beridai | [b«.Äi.dAj] | kata nama | kain baju yang tersidai di ampaian. | Bile nak angkat beridai engkau tu, kan ari nak ujan. | [bi.l« nA/ AN.kAt b«.Äi.dAj «N.kAw tu kAn A.Äi nA/ u.dZAn] | Bila hendak angkat kain baju engkau yang tersidai itu, bukankah hari sudah hendak hujan? |
kawan | kA.wAn] | kata nama | kata ganti diri pertama tunggal lelaki. | Kawan arap bile kawan pindah rumah nanti awak bole datang. | [kA.wAn A.ÄAp bi.l« kA.wAn pin.dAh Äu.mAh nAn.ti A.wA/ | Saya harap bila saya pindah rumah nanti awak boleh datang. |
bebo | [be.bo] | kata kerja | lari bertempiaran dalam keadaan kelam-kabut kerana ketakutan. | Nampak kelibat pulis aje, bebo budak-budak jahat tu. | [nAm.pA/ k«.li.bAt pu.lis A.dZ« be.bo bu.dA/.bu.dA/ dZA.hAt tu] | Bila nampak sahaja polis, budak-budak jahat itu kelam kabut berlari kerana ketakutan. |
limbong | [lim.boN] | kata adjektif | malas, berat tulang. | Limbong betol budak ni, entah nak jadi ape bile dah besa. | [lim.boN b«.tol bu.dA/ ni «n.tAh nA/ dZA.di A.p« bi.l« dAh | Malas betul budak ini, entah hendak jadi apa bila sudah besar. |
semonyeh | [s«.mo.øeh] | kata adjektif | berkenaan mulut yang penuh dengan makanan hingga terkeluar sebahagiannya daripada mulut (khusus tentang kanak-kanak). | Budak ni asal makan, kalau tak semonyeh mulut tu, tak sah. | [bu.dA/ ni A.sAl mA.kAn kA.lAw tA/ s«.mo.øeh mu.lut tu tA/ | Budak ini bila makan, kalau tidak penuh mulutnya itu, tidak sah. |
membebek | [m«m.be.be/] | kata adjektif | berkenaan api dapur yang terlalu perlahan dan seakan-akan mahu padam akibat kehabisan minyak. | Api dapo minyak tanah tu nampak membebek dari tadi. Bile nak masak? | [A.pi dA.po mi.øA/ tA.nAh tu nAm.pA/ m«m.be.be/ dA.Äi ] | Api dapur minyak tanah itu dari tadi perlahan macam nak padam. Bila hendak masak? |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
cekam | [tS«.kAm] | kata nama | alat menanam padi yang dibuat daripada buluh yang digunakan di sawah, (tugal ialah alat untuk menanam padi huma). | Kalu pakai cekam, tiap-tiap taon kena buat baru, kuku kambin tahan sampai bila-bila. | [kA.lu pA.kAj tS«.kAm ti.jAp.ti.jAp tAon k«.nA bu.wAt bA.Òu ku.ku kAm.bin tA.hAn sAm.pAj bi.lA.bi.lA] | Kuku kambing yang diperbuat daripada besi lebih tahan lama jika dibandingkan dengan cekam. |
mengembak | [m«.N«m.bA/] | kata adjektif | berkenaan bau wangi, harum, semerbak. | Amboi bila dia besiap, mengembak satu bilek. | [Am.boj bi.lA di.jA b«.si.jAp m«.N«m.bA/ sA.tu bi.le/] | Amboi, bila dia memasang badan, seluruh bilik berbau semerbak. |
cengeh | [tSE.NEh] | kata adjektif | berkenaan perlakuan, pakaian yang hebat, bergaya, canggih. | Amboi, bila hang pakai kot tu betoi-betoi cengeh. | [Am.boj bi.lA hAN pA.kAj kot tu b«.toj.b«.toj tSE.NEh] | Amboi, sungguh hebat bila engkau memakai kot itu. |
polok | [p.l/] | kata kerja | 1. sikap seseorang yang haloba, tamak dan ingin memiliki semuanya. | Bila dapat peluang baek dia polok sorang saja. | [bi.lA dA.pAt p«.lu.wAN bAe/ di.jA p.l/ s.ÒAN sA.dZA] | Bila mendapat kesempatan yang baik, dia bolot seorang sahaja. |
wahwah | [wAh.wAh] | kata adjektif | terpinga-pinga, kehairanan. | Bila baeh tinggai dia, dia tak tau nak buat apa dah, cuma bediri wahwah saja. | [bi.lA bAEh tiN.gAj di.jA di.jA tA/ tAw nA/ bu.wAt A.pA dAh tSu.mA b«.di.Òi wAh.wAh sA.dZA] | Bila dia ditinggalkan oleh bas, dia tidak tahu apa yang harus dibuatnya, cuma terpinga-pinga sahaja. |
ben | [bEn] | kata adjektif | berkenaan muka yang masam, masyghul. | Aku tak berani hampiaq bila tengok muka dia ben macam tu. | [A.ku tA/ b«.ÒA.ni hAm.pi.jAâÖ bi.lA tE.N/ mu.kA di.jA bEn mA.tSAm tu] | Aku tidak berani menghampirinya bila melihat mukanya masam begitu. |
selerah | [s«.lE.ÒAh] | kata kerja | selesai atau sempurna siap (tentang kerja). | Bila dah abeh selerah kreja hang kat situ, mai la sini tulong sepa pulak. | [bi.lA dAh A.beh s«.lE.ÒAh kÒ«.dZA hAN kAt si.tu mAj lA si.ni tu.loN sE.pA pu.lA/] | Bila sudah selesai kerja engkau di situ, marilah tolong kami pula di sini. |
menanak | [m«.nA.nA/] | kata kerja | menyerbu disebabkan oleh rasa marah, ingin tahu dan sebagainya, meluru, menerpa. | Bila dia dengaq anak dia kena tumbok, dia mai menanak cari sapa dia buat. | [bi.lA di.jA d«.NA)Ö A.nA/ di.jA k«.nA tum.bo/ di.jA mAj m«.nA.nA/ tSA.Òi sA.pA di.jA bu.wAt] | Bila dia mendengar anaknya kena tumbuk, dia datang dengan serta-merta untuk mencari orang yang melakukannya. |
ponen | [po.nEn] | kata nama | lelaki yang perawakan serta lagaknya seperti perempuan, pondan, khunsa, darai, bapuk, banci. | Dia marah bila orang pangge dia ponen, tapi kelaku dia memang macam pompuan. | [di.jA mA.ÒAh bi.lA .ÒAN pAN.gE di.jA po.nEn tA.pi k«.lA.ku di.jA mE.mAN mA.tSAm pom.pu.wAn] | Dia marah bila dipanggil pondan, tetapi memang perawakannya seperti perempuan. |
meloroeh | [m«.l.ÒEh] | kata kerja | turun secara perlahan-lahan atau beransur-ansur. | Seluaq hak dia pakai tu longgak, jadi bila bejalan gadoh nak meloroeh saja. | [s«.lu.wA)Ö hA/ di.jA pA.kAj tu loN.gA/ dZA.di bi.lA b«.dZA.lAn gA.doh nA/ m«.l.ÒEh sA.dZA] | Seluar yang dipakainya longgar, jadi bila berjalan asyik nak turun saja ke bawah. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
bidi | [bi.di] | kata kerja | mendidik (dengan lemah lembut dan kasih sayang), membimbing, menunjuk ajar. | Mok bidi mung jok kecek lagi, sapa besa mung nok lawe mok. | | Mak didik kamu sejak kecil lagi, bila dewasa kamu nak lawan mak. |
locoh | [l.tSh] | kata kerja | tertanggal daripada tempatnya lalu jatuh, tercabut. | Kawe tok kaba maso mano skru muto locoh. | [kA.wE t/ kA.bA mA.s mA.n skÄu mu.to l.tSh] | Saya tak perasan bila masa skru motosikal tercabut. |
crele creluk | [tSÄ«.lE tSÄ«.lu/] | | sekali-sekala, jarang-jarang. | Kalu gi skoloh crele creluk bilo nok panda. | [kA.lu gi sk.lh tSÄ«.lE tSÄ«.lu/ bi.l n/ pAn.dA] | Kalau jarang-jarang pergi sekolah bila nak pandai. |
brecek | [bÄE.tSE/] | kata kerja | membuat sesuatu secara beransur-ansur (berkenaan tabiat yang tidak disukai) berdikit-dikit, lambat-lambat. | Kalu wak brecek, bilo nok siak krijo mung. | [kA.lu wA/ bÄE.tSE/ bi.l n/ si.jA/ kÄi.dZ muN] | Kalau buat lambat-lambat, bila hendak siap kerja kamu tu. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
e | [E] | kata nama | gantinama diri kedua, nya. | Tak bodocit bilo ayahe marah. | [tA/ b.d.tSit bi.l A.jAh.E mA.ÄAh] | Tak berbunyi bila ayahnya marah. |
ogah | [.gAh] | kata adjektif | megah. | Ogah bona dio bilo kono puji. | [.gAh b.nA di.j bi.l k.n pu.dZi] | Megah sangat dia, bila kena puji. |
jobo | [dZ.b] | kata adjektif | 1. megah. | Dio jobo bilo dapek numbo satu. | [di.j dZ.b bi.l dA.pE/ num.b sA.tu] | Dia megah bila dapat nombor satu. |
kotuntang | [k.tun.tAN] | kata kerja | menggelupur (menahan sakit). | Bilo topijak baro, kotuntang dibuweke. | [bi.l t.pi.dZA/ bA.Ä b.k.tun.tAN di.bu.wE/.E] | Bila terpijak bara, menggelupur dibuatnya. |
bolojang | [b.l.dZAN] | kata kerja | berlari. | Bilo omak suroh ko kodai, bolojang poi. | [bi.l .mA/ su.Äoh k k.dAj b.l.dZAN pi] | Bila emak suruh ke kedai, berlari dia ke kedai. |
dobuih | [d.buih] | kata adjektif | tidak mengenai sasaran, sipi. | Bilo dio momangkah gaseng, goma bona dobuih. | [bi.l di.j m.mAN.kAh gA.seN g.mA b.nA d.buih] | Bila dia memangkah gasing, selalu benar tidak mengenai sasaran. |
midi | [mi.di] | kata adjektif | sombong, tinggi diri. | Dio tu midi, bilo bokawan pilih orang. | [di.j tu mi.di bi.l b.kA.wAn pi.lih .ÄAN] | Dia itu sombong, bila berkawan pilih orang. |
boleng | [b.lEN] | kata adjektif | 1. tiada sesuatu di atasnya (bukit yang tidak tumbuh apa-apa), gondol. | Bukit tu boleng bilo utane ditobang. | [bu.kit tu b.lEN bi.l u.tAn.E di.t.bAN] | Bukit itu tiada sesuatu bila hutannya ditebang. |
popisat | [p.pi.sAt] | kata kerja | mamai selepas bangun tidur. | Dio popisat bilo tibo-tibo dikojutan. | [di.j p.pi.sAt bi.l ti.b.ti.b di.k.dZut.An] | Dia mamai, bila tiba-tiba dikejutkan. |
lulok | [lu.l/] | kata kerja | memijak rumput-rumput sawah yang telah dicangkul ke dalam lumpur bagi persiapan mengubah atau menanam benih padi. | Sawah dah kono lulok, bilo lai nak ngubah. | [sA.wAh dAh k.n lu.lo/ bi.l lAi: nA Nu.bAh] | Sawah sudah lulok, bila lagi hendak mengubah? |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
labas | [lA.bAs] | kata adjektif | berkenaan ruang biasanya rumah yang terbuka luas disebabkan penghalangnya yang telah tercabut atau hilang. | Bila dindeng tu dah tak ade, labas bilek tu. | [bi.l« din.deN tu dAh tA/ A.d« lA.bAs bi.le/ tu] | Apabila dinding itu sudah tiada, bilik itu kelihatan luas. |
senelet | [s«.ne.let] | kata adjektif | lembab atau lambat membuat kerja. | Senelet sangat kau ni bile nak siap keje. | [s«.ne.let sA.NAt kAw ni bi.l« nA/ si.jAp k«.dZ«] | Lembab sangat engkau ni bila nak siap kerja. |
ibu ambai | [i.bu Am.bAj] | | pondok nelayan berpelantar yang tiangnya dipasakkan ke dasar laut digunakan untuk menarik jaring yang berisi ikan. | Bile nak siapkan ibu ambai, nanti ujan basah le. | [bi.l« nA/ si.jAp.kAn i.bu Am.bAj nAn.ti u.dZAn bA.sAh l«] | Bila nak siapkan ibu ambai, nanti hujan habis basah. |
buke carang | [bu.k« tSA.ÄAN] | | membuat torehan pertama pada pokok getah baru. | Pokok getah kau ni dah cukop umo, bile nak buke carang. | [po.ko/ g«.tAh kAw ni dAh tSu.kop u.mo bi.l« nA/ bu.k« tSA.ÄAN] | Pokok getah kau ni dah cukup umur, bila nak buka carang. |
lampok | [lAm.po/] | kata nama | kepingan batu yang dipasang sebagai pengalas batu tiang; papan slipe batu. | Bile kau pasang batu tiang, jangan lupe letak dulu lampok, nanti tanah tak rate. | [bi.l« kAw pA.sAN bA.tu ti.jAN dZA.NAn lu.p« l«.tA/ du.lu lAm.po/ nAn.ti tA.nAh tA/ ÄA.t«] | Bila engkau pasang batu tiang, jangan lupa letak dulu papan selipar batu, nanti tanah tak rata. |
papan slipe batu | [pA.pAn sli.p« bA.tu] | | kepingan batu yang dipasang sebagai pengalas batu tiang; lampok. | Bile kau pasang batu tiang, jangan lupe letak dulu papan slipe batu, nanti tanah tak rate. | [bi.l« kAw pA.sAN bA.tu ti.jAN dZA.NAn lu.p« l«.tA/ du.lu pA.pAn sli.p« bA.tu nAn.ti tA.nAh tA/ ÄA.t«] | Bila engkau pasang batu tiang, jangan lupa letak dulu papan selipar batu, nanti tanah tak rata. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
bene | [b«.n«] | kata adjektif | berkenaan suasana yang sangat bising. | Rumah Pak Long bena bila anak cucu balek. | [Äu.mAh pA/ loN b«.n« bi.lA A.nA/ tSu.tSu bA.le/] | Rumah Pak Long bising bila anak cucunya balik. |
aran | [A.ÄAn] | kata nama | alat menangkap ikan daripada galah panjang, tali tangsi dan mata kail. Alat ini dicacakkan di tengah sungai. | Bila sungei toho, ayah gi tahan aran. | [bi.lA su.Nei t.h A.jAh gi tA.hAn A.ÄAn] | Bila air sungai surut ayah pergi tahan aran. |
kerayan | [k«.ÄA.jAn] | kata adjektif | takut. | Kerayan beto koi bila teringat he tu. | [k«.ÄA.jAn b«.t kj bi.lA t«.Äi.NAt hE tu] | Takut betul saya apabila teringatkan hal itu. |
| | | 2. berkenaan ketawa, menangis, bergaduh atau cakap yang tidak berhenti dan menyebabkan bunyi yang sangat bising; cemeriau, cemeridau. | Cempiau ngat rumoh Pak Abu bila anak cucu balek. | [tS«m.pi.jAw NAt Äu.mh pA/ A.bu bi.lA A.nA/ tSu.tSu bA.le/] | Bising sangat rumah Pak Abu apabila anak cucunya balik. |
kekepak | [k«.k«.pA/] | kata nama | sejenis alat yang digunakan untuk menghalau binatang. Diperbuat daripada buluh 4 ruas yang diketuk bahagian hujung supaya tidak pecah bila dibelah dan digantung pada dahan pokok. | Wek buat kekepak nok halau burong makan padi. | [wE/ bu.wAt k«.k«.pA/ n/ hA.lAw bu.ÄoN mA.kAn pA.di] | Nenek membuat kekapak untuk menghalau burung daripada makan padi. |
nebeng | [nùE.beN] | kata kerja | 1. menyertai sesuatu majlis tanpa diundang. | Bile orang beso datang dia nebeng je. | [bi.l« .ÄAN b«.s dA.tAN di.j« nùE.beN dZ«] | Bila ada orang kenamaan datang dia ikut serta. |
nabong | [nA.boN] | kata kerja | melakukan sesuatu yang tidak berfaedah. | Awok ari-ari nabong, bile nok gi keje. | [A.wo/ A.Äi.A.Äi nA.boN bi.l« no/ gi k«.dZ«] | Awak setiap hari nabong, bila hendak pergi bekerja. |
otek | [.tE/] | kata adjektif | berkenaan melakukan sesuatu dengan lambat. | Awok ni otek ngat buat kereje, bile nok siap. | [A.wo/ ni .tE/ NAt bu.wAt k«.Ä«.dZ« bi.l« n/ si.jAp] | Awak ini lambat sangat buat kerja, bila hendak siap. |
ngelotek | [N«.l.tE/] | kata kerja | menggerakkan sebahagian anggota badan (berkenaan ekor, jari). | Eko kucen ngelotek bile kepala kene usup. | [E.k ku.tSen N«.l.tE/ bi.l« k«.pA.lA k«.n« u.sup] | Ekor kucing bergerak-gerak bila kepalanya diusap. |
bonjot | [bon.dZt] | kata adjektif | berkenaan memuncungkan mulut. | Mulut Mok Timah bonjot bile laki die lambat balek. | [mu.lot m/ ti.mAh bon.dZt bi.l« lA.ki di.j« lAm.bAt bA.le/] | Mulut Mak Timah muncung bila suaminya lambat balik. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 3. marah bila mendengar sesuatu. | Bedegung sunggoh aku bila dengar dia buat-buat cerita. | [b«.d«.NuN suN.goh A.ku bi.lA d«.NA)Ö di.jA bu.wAt.bu.wAt tS«.Òi.tA] | Saya tersangat marah apabila mendengar dia mereka-reka cerita. |
| | | 2. menerpa pergi | Bila dapat tau adek dia beretoh reta, dandan tu dia langgah. | [bi.lA dA.pAt tAw A.de/ di.jA b«.Ò«.toh ÒE.tA dAn.dAn tu di.jA lAN.gAh] | Bila mendapat tahu adiknya berlanggar kereta serta-merta dia menerpa pergi. |
| | | 2.mengerumuni, menyerang dan memukul seseorang. | Bila depa dapat tangkap kawaq depa pakat kerutup. | [bi.lA dE.pA dA.pAt tAN.kAp kA.wA)Ö dE.pA pA.kAt k«.Òu.tup] | Bila mereka dapat tangkap pencuri mereka mengerumuni, menyerang dan memukul pencuri itu. |
| | | 3. celupar. | Mulot jangan dok bersiaq bila kita sampai kat Mekah. | [mu.lot. dZA.NAn do/ bE.si.jA)Ö bi.lA ki.tA sAm.pAj kAt m«.kAh] | Mulut jangan celupar bila kita tiba di Mekah. |
| | | 2. meraba-raba merujuk kepada kelakuan yang tidak seronok | Bila wayang dah setat tangan dia mola menyerama. | [bi.lA wA.jAN dAh s«.tAt tA.NAn di.jA m.lA m«.ø«.ÒA.mA] | Bila wayang sudah bermula tangannya mula meraba. |
gedohoq | [g«.do.h)Ö] | kata nama | 1. dapur yang dibuat dengan cara mengorek lubang di tanah, sabak. | Dulu bila nak raya baru tok pakai gedohoq bila kacau dodoi. | [du.lu bi.lA nA ÒA.jA bA.Òu to pA.kAj g«.do.h)Ö bi.lA kA.tSAw do.doj] | Dahulu apabila hampir hari raya baru nenek pakai sabak untuk mengacau dodol. |
temukop | [t«.mu.kp] | kata nama | sampai masanya atau cukup tempohnya | Bila hang nak tebuih barang, minggu depan dah temukop. | [bi.lA hAN nA/ t«.buC bA.ÒAN miN.gu d«.pAn dAh t«.mu.kop] | Bila kamu hendak menebus barang kemas, minggu depan sudah sampai tempohnya. |
conget | [tSon.get] | kata kerja | berlari atau melarikan diri dengan pantas | Kawaq conget bila anak tuan rumah teriaq. | [kA.wA)Ö tSon.get bi.lA A.nA tu.wAn Òu.mAh t«.Òi.jA] | Pencuri lari bila anak tuan rumah menangis. |
teangkak-angkak | [t«.AN.kA/.AN.kA/] | kata adjektif | berkenaan dengan kelakuan yang mengada-ngada | Bila orang mai budak tu mola teangkak-angkak. | [bi.lA .ÒAN mAj bu.do/ tu m.lA t«.AN.kA/.AN.kA/] | Bila orang datang budak itu mula mengada-gada. |
betakteh | [b«.tA/.teh] | kata kerja | membuat sesuatu pekerjaan dengan tersangat lambat. | Reja betakteh lagu tu bila taon nak habeh. | [Ò«.dZA b«.tA/.teh lA.gu tu bi.lA tAon nA/ hA.beh] | Kerja lambat seperti itu bila akan selesai. |
|
Tesaurus |
---|
| Tiada maklumat tesaurus untuk kata bila |
|
Puisi |
---|
|
Cik Atak duduk tersenyum, Bila-bila nampak tunangnya; Buah masak terlalu ranum, Tentu hilang manis rasanya.
Lihat selanjutnya... |
|