Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
bego II | [b«.g] | kata adjektif | berkenaan perempuan yang mempunyai sifat atau ciri kelaki-lakian. | Aku sangke die ni jantan, rupenye bego. | [A.ku sAN.k« di.j« ni dZAn.tAn Äu.p«.ø« b«.g] | Saya sangka dia ini lelaki, rupanya perempuan yang mempunyai sifat kelaki-lakian. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
tembap | [t«m.bAp] | kata kerja | merapatkan dua benda (biasanya mempunyai permukaan yang rata) hingga bersentuhan. | Pasai sejok sangat, dia tembap badan dia kat badan mak dia. | [pA.sAj s«.dZo/ sA.NAt di.jA t«m.bAp bA.dAn di.jA kAt bA.dAn mA/ di.jA] | Oleh sebab kesejukan, dia merapatkan badannya ke badan emaknya. |
buah pinang | [bu.wAh pi.nAN] | | roda yang dibuat daripada tanduk dan mempunyai dua lubang, terdapat di bahagian atas jala, dan berfungsi memudahkan penebar jala mengendalikan jalanya sewaktu tebaran dibuat. | Ikan masok jala banyak sangat sampai pecah buah pinang. | [i.kAn mA.so/ dZA.lA bA.øA/ sA.NAt sAm.pAj p«.tSAh bu.wAh pi.nAN] | Ikan yang masuk ke dalam jala terlalu banyak sehingga pecah buah pinang jala itu. |
tengelong | [t«.N«.loN] | kata nama | sejenis hantu yang berkepala (manusia) tanpa badan (tetapi mempunyai bahagian-bahagian dalam perut), penanggal; tenggelong. | Orang kampong dok sibok pasai depa dok jumpa tenggelong tiap malam. | [.ÒAN kAm.poN do/ si.bo/ pA.sAj dE.pA do/ dZum.pA t«.N«.loN ti.jAp mA.lAm] | Orang kampung sibuk kerana mereka selalu berjumpa dengan hantu penanggal setiap malam. |
tenggelong | [t«N.g«.loN] | kata nama | sejenis hantu yang berkepala (manusia) tanpa badan (tetapi mempunyai bahagian-bahagian dalam perut), penanggal; tengelong. | Orang kampong dok sibok pasai depa dok jumpa tenggelong tiap malam. | [.ÒAN kAm.poN do/ si.bo/ pA.sAj dE.pA do/ dZum.pA t«N.g«.loN ti.jAp mA.lAm] | Orang kampung sibuk kerana mereka selalu berjumpa dengan hantu penanggal setiap malam. |
temekong | [t«.m«.koN] | kata nama | sejenis ikan air tawar (seperti ikan duri) sebesar jari tangan dan mempunyai tiga duri. | | | |
cam | [tSAm] | kata nama | sejenis alat mengangkat tanah, (pasir dan sebagai) dibuat daripada rotan atau bilah buluh dan sebagai. Bentuknya terbuka dan mempunyai birai sebagai pemegang (kadang-kadang ada telinga), pongkes. | Kalu nak gotong-royong kita kena sedia banyak cam, nak buat angkot sampah. | [kA.lu nA/ g.tN.Ò.jN ki.tA k«.nA s«.di.jA bA.øA/ tSAm nA/ bu.wAt AN.kot sAm.pAh] | Untuk bergotong-royong, kita mesti menyediakan pongkes yang banyak untuk mengangkut sampah. |
not I | [nt] | kata nama | duit not atau wang kertas. | La ni payah nak cari duet not Jepun gambaq pokok pisang. | [lA ni pA.jAh nA/ tSA.Òi du.wet nt dZ«.pun gAm.bA)Ö p.k/ pi.sAN] | Sekarang ini susah untuk mendapatkan wang kertas zaman Jepun yang mempunyai gambar pokok pisang. |
pekin | [p«.kin] | kata adjektif | jimat, tidak boros, cermat (berbelanja). | Gaji dia kecik anak pon banyak jadi dia kena pekin siket, baru la tak susah. | [gA.dZi di.jA k«.tSi/ A.nA/ pon bA.øA/ dZA.di di.jA k«.nA p«.kin si.ket bA.Òu lA tA/ su.sAh] | Orang yang bergaji kecil dan mempunyai anak yang banyak hendaklah berjimat supaya tidak susah. |
caq | [tSAâÖ] | kata nama | 1. panggilan dan gelaran kepada ahli keluarga yang tertua atau yang sulung dalam susunan sesuatu keluarga, abang yang sulung (bang caq), kakak yang sulung (kak caq), datuk yang sulung (tok caq). | Lembu jantan ada caq kat ataeh tengkok dia. | [l«m.bu dZAn.tAn A.dA tSAâÖ kAt A.tAeh t«N.ko/ di.jA] | Lembu jantan mempunyai ponok di atas tengkuknya. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
lapa mato | [lA.pA mA.t] | | hendak memiliki (mempunyai), berkeinginan. | Aku kalu gi keda lapa mato sokmo, semo nok beli. | [A.ku kA.lu gi k:«.dA lA.pA mA.t s/.m s:«.m n/ b«.li] | Saya kalau pergi kedai selalu berkeinginan, semua saya nak beli. |
pedeka pulok | [p«.dE.kA pu.lo/] | | orang yang mempunyai keahlian (silat dan lain-lain) yang mengambil kesempatan untuk mendapat rezeki daripada pengetahuannya itu. | Kalu kito nok tengok ore silak molek gak, kito jepuk pedeka pulok la. | [kA.lu ki.t n/ tE.N/ .ÄE s:i.lA/ m.lE/ gA/ ki.t dZ«.pu/ p«.dE.kA pu.lo/ lA] | Kalau kita nak tengok gaya silat yang terbaik, kita jemput pendekar pulutlah. |
perak | [p«.ÄA/] | kata kerja | menyerang atau mencatuk (berkenaan ayam yang mempunyai anak kecil). | Jange dok maeng dekak aye tu, nyo perak ko diyo. | [dZA.NE do/ m:AeN d«.kA/ A.jE tu ø p«.ÄA/ k di.j] | Jangan bermain dekat dengan ayam tu, nanti diserangnya. |
siko | [si.ko] | kata nama | sejenis penyodok tanah (yang besar dan lebar) dibuat daripada besi dan mempunyai pemegang yang panjang. | Mamak dok tengoh kambuh lube denge siko. | [mA.mA/ do/ t«.Nh kAm.buh lu.bE d«.NE si.ko] | Mamat sedang menimbus lubang dengan siko. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
lombo | [lm.b] | kata nama | sejenis pokok palma kecil, mempunyai buah di pangkalnya dan berasa manis apabila dimakan. | | | |
luak | [lu.wA/] | kata nama | kawasan atau daerah lingkungan pimpinan Dato Undang yang empat di Negeri Sembilan. | Undang bokuaso ateh luake. | [un.dAN b.ku.wA.s A.tEh lu.wA/.E] | Dato Undang mempunyai kuasa mutlak dalam daerah pimpinannya. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Dialek |
Maksud Ayat |
paku tandok ruse | [pA.ku tAn.do/ Äu.s«] | | sejenis tumbuhan paku-pakis yang hidup menumpang di atas pokok lain. Daunnya lebar dan tumbuh ke atas, ia juga mempunyai daun yang panjang berbentuk seperti tanduk rusa dan berjuntaian ke bawah; sakat | lain. Daunnya lebar dan tumbuh ke atas, ia juga mempunyai daun yang | panjang berbentuk seperti tanduk rusa dan berjuntaian ke bawah; sakat | jurai |
tajak | [tA.dZA/] | kata nama | sejenis alat yang mempunyai batang berbentuk bulat atau segi empat dan mempunyai pisau tajak pada hunjungnya. Digunakan untuk menggali lubang, atau memotong tangkai buah kelapa sawit. | Kau nak buat lubang tu, pakai le tajak. | [kAw nA/ bu.wAt lu.bAN tu pA.kAj l« tA.dZA/] | Engkau hendak buat lubang itu, pakailah tajak. |
padi Bugis | [pA.di bu.gis] | | sejenis padi yang boleh tumbuh di tanah yang mempunyai sedikit air atau di tanah yang lembab. Padi ini besar dan bulat berbanding padi lain. | | | |
tebu lanjung | [t«.bu lAn.dZuN] | | sejenis tebu yang batangnya kurus tinggi, berwarna kehijauan dan mempunyai ruas yang panjang-panjang. | | | |
rumah ibu | [Äu.mAh i.bu] | | bahagian rumah yang paling besar yang mempunyai 6 tiang, biasanya mempunyai sebuah bilik tidur. | Bapak kau kalau buat rumah ibu, buat le bileknye sekali | [bA.pAk kAw kA.lAw bu.wAt Äu.mAh i.bu bu.wAt l« bi.le/.ø« s«.kA.li] | Bapak kau kalau buat rumah ibu, buatlah biliknya sekali. |
kepale tikau | [k«.pA.l« ti.kAw] | | bahagian hujung tikar yang mempunyai lipatan tebal. | Aku tengah buat kepale tikau. | [A.ku t«.NAh bu.wAt k«.pA.l« ti.kAw] | Aku sedang buat kapala tikar. |
tige sebandong | [ti.g« s«.bAn.doN] | | rumah yang mempunyai tiga bahagian iaitu rumah ibu, rumah tengah dan rumah dapur. | Wah besaunye rumah kau, tige sebandong! | [wAh b«.sAw.ø« Äu.mAh kAw ti.g« s«.bAn.doN] | Wah besarnya rumah kau, tiga sebandung! |
rumah dua sebandong | [Äu.mAh du.wA s«.bAn.doN] | | sejenis rumah yang mempunyai dua bumbung (puncak). Kedua-dua bahagian rumah itu pula dipisahkan oleh bahagian pelantar papan atau batang nibung. | Rumah dua sebandong ni rumah pusake. | [Äu.mAh du.wA s«.bAn.doN ni Äu.mAh pu.sA.k«] | Rumah dua sebandung ini rumah saka. |
pangse mude | [pAN.s« mu.d«] | | pangsa durian yang tidak mempunyai isi. | Aku ingatkan ada lagi, rupenye pangse mude. | [A.ku i.NAt.kAn A.d« lA.gi Äu.p«.ø« pAN.s« mu.d«] | Aku ingatkan ada lagi, rupanya pangsa muda. |
pisau tarek | [pi.sAw tA.Äe/] | | sejenis pisau menoreh pokok getah yang mempunyai mata di sebelah bawah yang digunakan secara menarik dari hujung ke pangkal carang (bekas torehan); ketam tarek, pahat tarek. | Pakai pisau tarek rase macam lebeh cepat noreh. | [pA.kAj pi.sAw tA.Äe/ ÄA.s« mA.tSAm l«.beh tS«.pAt no.Äeh] | Pakai pisau tarik terasa lebih cepat menoreh. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
gelogoh | [g«.l.gh] | kata nama | sejenis alat menangkap ikan, mempunyai injap, berbentuk selinder dan bertali. Diperbuat daripada buluh dan dibenamkan di dasar sungai. | Woi, banyok lampan dalam gelogoh koi. | [woj bA.ø/ lAm.pAn dA.lAm g«.l.gh kj] | Woi, banyaknya ikan lampan dalam gelogoh saya. |
ikan laeh | [i.kAn lAeh] | | sejenis ikan sungai berwarna hitam kelabu dan mempunyai sirip di bawah. | | | |
burong laloh | [bu.ÄoN lA.lh] | | sejenis burung yang bermuncung kuning dan mempunyai lilin. Berbulu hitam dan di bawah kepaknya berwarna putih. Saiznya sebesar ayam. Makan ulat dalam kayu dan bersarang di dalam kayu. | | | |
keterau | [k«.t«.ÄAw] | kata nama | sejenis pokok besar yang tumbuh liar di hutan mempunyai buah sebesar ibu jari, buah dan isinya berwarna kekuning-kuningan dan berbiji. | | | |
beperai | [b«.p«.ÄAj] | kata nama | teknik menangkap ikan dengan cara melepaskan tali tangsi yang mempunyai banyak mata kail ke laut. Tali ini kemudiannya ditarik perlahan-lahan ketika bersampan. | Sari suntok koi beperai dapat seko je. | [sA.Äi sun.to/ kj b«.p«.ÄAj dA.pAt sE.ko dZ«] | Sehari suntuk saya beperai, dapat seekor ikan sahaja. |
Entri |
Fonetik |
Kelas Kata |
Makna |
Ayat Dialek |
Sebutan Ayat |
Maksud Ayat |
| | | 4. berkenaan dengan seseorang yang mempunyai anak yang ramai | Depa susah tapi anak merenyut. | [dE.pA su.sAh tA.pi A.nA/ m«.Ò«.øut] | Mereka susah tapi anak ramai. |
| | | 3. berkenaan dengan haiwan yang mempunyai bulu yang sangat sedikit | Ayam dogeang selalu kena patok dengan ayam laen. | [A.jAm d.gE.jAN s«.lA.lu k«.nA pA.to d«.NAn A.jAm lAen] | Ayam dogeang selalu dipatuk oleh ayam lain. |
bederemen | [b«.d«.Ò«.mEn] | kata adjektif | berkenaan dengan muka yang mempunyai kesan luka, calar atau lebam. | Masa kami sampai kat hospital, muka Not bederemen pasai jatoh moto. | [mA.sA kA.mi sAm.pAj kAt hos.pi.tAl mu.kA not b«.d«.Ò«.mEn pA.sAj dZA.toh m.t] | Semasa kami sampai di hospital, muka Noor penuh luka sebab terjatuh motosikal. |
kelitin | [k«.li.tin] | kata kerja | berlegar-legar dalam sesuatu kawasan dengan mempunyai maksud tertentu. | Nampak dari tadi lagi dia dok kelitin depan rumah anak combi. | [nAm.pA/ dA.Òi tA.di lA.gi di.jA do/ k«.li.tin d«.pAn Òu.mAh A.nA/ tSom.bi] | Nampak dari tadi lagi dia semua berlegar-legar depan rumah anak mami. |
prewet sapu | [pÒE.wEt sA.pu] | | kereta persendirian yang digunakan sebagai teksi tetapi tidak mempunyai permit yang sah | Bahaya naek prewet sapu, tambang dia murah tapi kalu jadi apa- apa tak tanggong. | [bA.hA.jA nAe pÒE.wEt sA.pu tAm.bAN di.jA mu.ÒAh tA.pi kA.lu dZA.di A.pA.A.pA tA tAN.goN] | Bahaya naik prewet sapu, tambangnya murah tetapi kalau terjadi kemalangan tiada tanggungan. |
bubu tuaq | [bu.bu tu.wA)Ö] | | Bubu daripada buluh, berbentuk bulat dan panjang serta mempunyai dua injap. Bubu ini digunakan di sawah atau parit. | Kami pakai bubu tuaq bila tangkap ikan kat bendang. | [kA.mi pA.kAi bu.bu tu.wA)Ö bi.lA tAN.kAp i.kAn kAt b«n.dAN] | Kami menggunakan bubu tuaq apabila menangkap ikan di sawah. |
dajai | [dA.dZAj] | kata nama | alat penggali atau pengorek tanah bermata dua yang dibuat daripada besi, berhulu dan mempunyai dua mata yang melengkung | Kita kena pakai dajai nak korek lubang pasai tanah tu banyak batu. | [ki.tA k«.nA pA.kAj dA.dZAj nA ko.Òe lu.bAN pA.sAj tA.nAh tu bA.øA bA.tu] | Kita perlu guna dajai untuk mengorek lubang sebab tanah itu banyak batu. |
mbat-mbat | [m.bAt.m.bAt] | kata nama | bekas air wangi daripada tembaga dan biasanya digunakan untuk merenjis pengantin. Bekas ini berbatang panjang dan mempunyai lubang-lubang halus di bahagian atasnya, manakala di bahagian bawahnya agak bulat untuk mengisi air wangian | Besanya mbat-mbat ni orang boh ayaq mawaq. | [bE.sA.øA m.bAt.m.bAt ni .ÒAN boh A.jA)Ö mA.wA)Ö] | Biasanya bekas air wangi daripada tembaga diisi dengan air mawar. |
la la ni | [lA lA ni] | | pada masa dan ketika ini juga. | Aku tengah tak dak duet, mana nak pi cari duet la la ni. | [A.ku t«.NAh tA/ dA/ du.wet mA.nA nA/ pi tSA.Òi du.wet lA lA ni] | Saya tidak mempunyai wang, mana hendak mendapatkannya pada masa ini juga. |
|
|